ბოლო 9 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, თბი­ლის­სა და ზო­გა­დად სა­ქარ­თვე­ლოს, არა­ერ­თი ახა­ლი ობი­ექ­ტი შე­ე­მა­ტა. ყვე­ლა ახა­ლი შე­ნო­ბის, ხი­დი­სა და სხვა ნა­გე­ბო­ბე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბას, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის დიდი აქ­ტი­უ­რო­ბა, კრი­ტი­კა და ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში, აქ­ცი­ე­ბიც ახ­ლდა. თუმ­ცა, ქა­ლაქს ახა­ლი ობი­ექ­ტე­ბი მა­ინც ემა­ტე­ბო­და. ბოლო წლებ­ში გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ინ­ტე­რე­სი შე­ი­ნიშ­ნე­ბო­და თბი­ლი­სის მი­მართ. კი­თხვა - სჭირ­დე­ბა თუ არა ქა­ლაქს ეს ობი­ექ­ტე­ბი, - კვლა­ვაც აქ­ტუ­ა­ლუ­რი რჩე­ბა.

ბოლო რამ­დე­ნი­მე თვეა, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ყუ­რა­დღე­ბა ვა­კის პარ­კის­კე­ნაა მი­მარ­თუ­ლი, სა­დაც სას­ტუმ­როს მშე­ნებ­ლო­ბა იგეგ­მე­ბა და რო­გორც მე­რია ამ­ბობს, - პრო­ექ­ტი უკვე დამ­ტკი­ცე­ბუ­ლია.

ასე­ვე, ქა­ლა­ქის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბის ინი­ცი­ა­ტი­ვით, თბი­ლი­სის შე­მო­სას­ვლელ­თან, "ვე­ფხვი­სა და მოყ­მის" ძეგლ­თან, კი­დევ ერთი ხიდი აი­გე­ბა, რო­მე­ლიც სა­ბურ­თა­ლოს დი­დუ­ბეს­თან და­ა­კავ­ში­რებს...

არ­ქი­ტექ­ტორ გიგა ბა­თი­აშ­ვი­ლის თქმით, ასე­თი ქა­ო­სუ­რი მშე­ნებ­ლო­ბე­ბის მი­ზე­ზი ის არის, რომ არ არ­სე­ბობს ქა­ლა­ქის სრულ­ყო­ფის გე­ნე­რა­ლუ­რი გეგ­მა, - ქა­ლა­ქის კონ­სტი­ტუ­ცია. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­კი­თხე­ბი სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის ჩა­რე­ვის გა­რე­შე, პი­რა­დი მო­საზ­რე­ბე­ბით წყდე­ბა...

- თბი­ლი­სის შე­მო­სას­ვლელ­თან კი­დევ ერთი ხი­დის აშე­ნე­ბა იგეგ­მე­ბა, რა­საც სა­ზო­გა­დო­ე­ბის აზ­რთა სხვა­დას­ხვა­ო­ბა მოჰ­ყვა. სჭირ­დე­ბა თუ არა კი­დევ ერთი ხიდი ქა­ლაქს?...

- ნე­ბის­მი­ე­რი სი­ახ­ლე, არ­ქი­ტექ­ტუ­რულ კონ­სტი­ტუ­ცი­ა­ზე ანუ ქა­ლა­ქის გე­ნე­რა­ლურ გეგ­მა­ზე დაყ­რდნო­ბით უნდა გა­და­წყდეს. გე­ნე­რა­ლუ­რი გეგ­მა არის ის დო­კუ­მენ­ტი, რო­მე­ლიც ქა­ლა­ქის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბას სწო­რი გან­ვი­თა­რე­ბის­თვის სჭირ­დე­ბა. ამ ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ყვე­ლა გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბის სუ­ბი­ექ­ტუ­რი შე­ხე­დუ­ლე­ბე­ბით იყო მი­ღე­ბუ­ლი... რაც შე­ე­ხე­ბა ობი­ექ­ტებს, - ალ­ბათ უხერ­ხუ­ლია იმა­ზე ლა­პა­რა­კი, სჭირ­დე­ბა თუ არა კი­დევ ერთი ხიდი ქა­ლაქს - რაც მეტი ხიდი იქ­ნე­ბა, მით უკე­თე­სი, მით უფრო, ისე­თი გე­ოგ­რა­ფი­ი­სა და რე­ლი­ე­ფის მქო­ნე ქა­ლაქ­ში, რო­გო­რიც თბი­ლი­სია, მაგ­რამ მთა­ვა­რია, რო­გორც ხი­დის, ისე სხვა ობი­ექ­ტის აშე­ნე­ბის ად­გი­ლი სწო­რად გან­ვსა­ზღვროთ. მტკვრის ორი­ვე მხა­რეს, და­ახ­ლო­ე­ბით 40 კი­ლო­მეტ­რის მან­ძილ­ზე ერ­თმა­ნეთს სულ 10 ხიდი აკავ­ში­რებს... რო­გორ უნდა ვი­პო­ვოთ გა­მო­სა­ვა­ლი? - გმირ­თა მო­ე­დან­ზე აშე­ნე­ბუ­ლი ეს­ტა­კა­დე­ბი, რო­მელ­შიც უამ­რა­ვი ფული ჩა­ი­ყა­რა, "გმი­რუ­ლად" და ხა­რის­ხი­ა­ნად აშენ­და, მაგ­რამ ის ფუნ­ქცია, რო­მე­ლიც უნდა ჰქო­ნო­და, არ აქვს და ვერც ექ­ნე­ბო­და... იმ ად­გი­ლას ხიდი უნდა აშე­ნე­ბუ­ლი­ყო. ეს­ტა­კა­დებ­მა კი, სა­ნა­პი­როს ყელი შე­ა­ვიწ­რო­ვა. შე­დე­გად კი, არა მარ­ტო პი­კის სა­ა­თებ­ში, მთე­ლი დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში, იმ ად­გი­ლი­დან გა­ლა­კტი­ო­ნის ხი­დამ­დე მუდ­მი­ვი სა­ცო­ბია. ხი­დის აშე­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, ორი­ვე სა­ნა­პი­რო­ზე ცალ­მხრი­ვი მოძ­რა­ო­ბა იქ­ნე­ბო­და, რაც პრობ­ლე­მას მოგ­ვიხ­სნი­და. მერე ყვე­ლა ახა­ლი ხიდი სტა­ბი­ლურ სი­ტუ­ა­ცი­ას შექ­მნი­და, მათ შო­რის იქაც, სა­დაც ახლა აპი­რე­ბენ, მაგ­რამ ხი­დის იმ ად­გი­ლას აშე­ნე­ბა, რო­მელ­მაც სა­ბურ­თა­ლო და დი­დუ­ბე უნდა და­ა­კავ­ში­როს, ვე­რა­ფერს შეც­ვლის.

- თბი­ლი­სის მო­სახ­ლე­ო­ბას აშფო­თებს ვა­კის პარკთან სას­ტუმ­როს აშე­ნე­ბის სა­კი­თხი... რა ზი­ანს მო­უ­ტანს ქა­ლაქს ეს მშე­ნებ­ლო­ბა?

- ეს პრობ­ლე­მაც, ისევ და ისევ, გე­ნე­რა­ლუ­რი გეგ­მის არარ­სე­ბო­ბას უკავ­შირ­დე­ბა, თუმ­ცა მის გა­რე­შეც შე­იძ­ლე­ბო­და სწო­რი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა. პარ­კი არის ქა­ლა­ქის ფილ­ტვი და იქ ნა­გე­ბო­ბის აშე­ნე­ბა და­უშ­ვე­ბე­ლია. წინა ეპო­ქის ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე და­დე­ბით საქ­მედ, შე­იძ­ლე­ბა თბი­ლი­სის გამ­წვა­ნე­ბა ჩავ­თვა­ლოთ. საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დროს, მა­სობ­რი­ვი გამ­წვა­ნე­ბა და­ი­წყო, რად­გან თბი­ლი­სის ტი­პის ქა­ლა­ქის­თვის ეს აუ­ცი­ლე­ბე­ლია. სა­რეკ­რე­ა­ციო ზო­ნა­ში სას­ტუმ­როს აშე­ნე­ბა, რბი­ლად რომ ვთქვათ, და­ნა­შა­უ­ლია, რად­გან პრო­ექ­ტის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, ვა­კის პარ­კი ორად გა­ი­ყო­ფა, - გზა კუს ტბის ქვე­და ტე­რა­სი­დან შე­მო­ვა და აბა­ში­ძის ქუ­ჩამ­დე გავა. შე­დე­გად კი, იქ მი­სუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი მშვი­დად ვერ ის­ხდე­ბი­ან. კი­დევ ერთი, - თბი­ლის­ში ნი­ა­და­გი ძი­რი­თა­დად თიხ­ნა­რია, თი­ხის მტვე­რი დგას და ჰა­ე­რის ფილტრა­ცი­ას სწო­რედ მწვა­ნე სა­ფა­რი ახ­დენს. იქ ობი­ექ­ტის აშე­ნე­ბა მხო­ლოდ ქა­ლა­ქის ვი­ზუ­ა­ლურ ნა­წილს კი არა, მო­სახ­ლე­ო­ბა­საც და­ა­ზა­რა­ლებს...

- ბა­ტო­ნო გიგა, სა­ინ­ტე­რე­სოა თქვე­ნი, რო­გორც ავ­ტო­რის მო­საზ­რე­ბა, ყო­ფი­ლი პრე­ზი­დენ­ტის ყო­ფილ რე­ზი­დენ­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბით. ახალ­მა პრე­ზი­დენ­ტმა იქ შეს­ვლა­ზე უარი თქვა და მისი უნი­ვერ­სი­ტე­ტად გა­და­კე­თე­ბა გა­და­წყვი­ტეს... რას ფიქ­რობთ ამა­ზე?

- ამ შემ­თხვე­ვა­ში მას მხო­ლოდ ავ­ტო­რის პო­ზი­ცი­ი­დან არ გან­ვი­ხი­ლავ. ჯერ კი­დევ 80-იანი წლე­ბის მი­წუ­რულს, იქ "სა­ქარ­თვე­ლოს სახ­ლის" აშე­ნე­ბა მინ­დო­და და ქა­ლა­ქის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბა­მაც მხა­რი და­მი­ჭი­რა. ეს იქ­ნე­ბო­და ცენ­ტრი, სა­დაც ქვეყ­ნის ერის სუ­ლი­ე­რი და მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბი იქ­ნე­ბო­და თავ­მოყ­რი­ლი, - ხელ­ნა­წერ­თა სა­ცა­ვე­ბი, მხატ­ვრუ­ლი და არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი ნა­მუ­შევ­რე­ბი, ყვე­ლა­ფე­რი, რისი აღ­ქმაც ვი­ზუ­ა­ლუ­რად, ყურ­თას­მე­ნით, გუ­ლი­თა და გო­ნე­ბით იქ­ნე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლი... რე­ზი­დენ­ცი­ის შე­ნო­ბა გა­რე­დან პრაქ­ტი­კუ­ლად დას­რუ­ლე­ბუ­ლი იყო, რო­დე­საც გარ­კვე­უ­ლი მი­ზე­ზე­ბის გამო, სა­ავ­ტო­რო ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბის გა­წე­ვა ამიკ­რძა­ლეს. მალე იტა­ლი­ე­ლი დი­ზა­ი­ნე­რი ჩა­მო­იყ­ვა­ნეს, რო­მელ­მაც შიგ­ნი­დან გუმ­ბათ­ში პან­დუ­სი მო­ა­წყო... რა­იხსტაგ­საც ჰქონ­და გუმ­ბა­თი, რომ­ლის ქვე­შაც პან­დუ­სია გა­კე­თე­ბუ­ლი, რომ­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც შე­ნო­ბი­დან ხე­ლის­გუ­ლი­ვით მო­ჩანს მთე­ლი ბერ­ლი­ნი, მაგ­რამ თბი­ლისს ეს პრობ­ლე­მა არ აქვს. ფუ­ნი­კუ­ლო­რიც გვაქვს, ნა­რი­ყა­ლაც და მე­ტე­ხიც, სა­ი­და­ნაც მთე­ლი თბი­ლი­სის და­ნახ­ვა შე­იძ­ლე­ბა. რე­ზი­დენ­ცი­ი­და­ნაც სა­ო­ცა­რი ხე­დე­ბი მო­ჩანს... პრე­ზი­დენ­ტი ქვეყ­ნის სიმ­ბო­ლოა, რე­ზი­დენ­ცი­აც ის ად­გი­ლია, სა­ი­და­ნაც პირ­ვე­ლი პირი ქვე­ყა­ნას უნდა მარ­თავ­დეს და მა­ღა­ლი რან­გის სტუმ­რებს იღებ­დეს.

- სას­წავ­ლებ­ლის­თვის რამ­დე­ნად მი­სა­ღე­ბია ის შე­ნო­ბა?

- არ ვე­თან­ხმე­ბი მის უნი­ვერ­სი­ტე­ტად გა­და­კე­თე­ბას, იმი­ტომ, რომ მისი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის­თვის შე­სა­ფე­რის შე­ნო­ბად გა­და­კე­თე­ბა, სხვა­დას­ხვა მი­ზე­ზის გამო, თით­ქმის შე­უძ­ლე­ბე­ლია, - შიგ­ნით ძა­ლი­ან ცოტა ფარ­თო­ბია, სულ რა­ღაც 60 მეტ­რი აქვს სიგ­რძე, მაგ­რამ ისეა დაპ­რო­ექ­ტე­ბუ­ლი, რომ გა­რე­დან გრან­დი­ო­ზუ­ლის შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას ტო­ვებს... გარ­და ამი­სა, უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში აუ­დი­ტო­რი­ე­ბია სა­ჭი­რო, ლექ­ცი­ე­ბის ჩა­სა­ტა­რებ­ლად. სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის­თვის ამ შე­ნო­ბის "ანა­ტო­მია" გა­მო­უ­სა­დე­გა­რია. ამას­თან, რა სატ­რან­სპორ­ტო ცვლი­ლე­ბე­ბიც უნდა გან­ხორ­ცი­ელ­დეს იმ ზო­ნა­ში, მისი ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბის გამო, სატ­რან­სპორ­ტო ინფრას­ტრუქ­ტუ­რა ვერ მოგ­ვარ­დე­ბა. სწო­რედ ეს გახ­ლდათ, იმ ად­გილ­ზე რე­ზი­დენ­ცი­ის აშე­ნე­ბის ერთ-ერთი მი­ზე­ზი, - ად­გი­ლი შთამ­ბეჭ­და­ვია და გარ­და ამი­სა, ისე­თი მდე­ბა­რე­ო­ბა არ აქვს, რომ ბა­ზა­რი­ვით ყვე­ლას უწევ­დეს გავ­ლა. უნი­ვერ­სი­ტე­ტი კი, სწო­რედ იმ ად­გი­ლას უნდა მდე­ბა­რე­ობ­დეს, რო­მე­ლიც სტუ­დენ­ტე­ბი­სა და ლექ­ტო­რე­ბის­თვის მი­უდ­გო­მე­ლი არ იქ­ნე­ბა... ასე რომ, კი­დე­ვაც რომ და­მა­ვა­ლონ მისი გა­კე­თე­ბა, ვერ და არ გა­ვა­კე­თებ.

- პარ­ლა­მენ­ტის შე­ნო­ბა­ზეც გკი­თხავთ, რო­მელ­ზეც უმ­რავ­ლე­სო­ბას, უმ­ცი­რე­სო­ბა­სა და სა­ზო­გა­დო­ე­ბას თავ-თა­ვი­ან­თი სი­მარ­თლე აქვთ...

- მეს­მის ქუ­თა­ი­სე­ლე­ბის წუ­ხი­ლი, პარ­ლა­მენ­ტის თბი­ლის­ში დაბ­რუ­ნე­ბის თა­ო­ბა­ზე. ამით ქა­ლაქს პრეს­ტი­ჟი აკ­ლდე­ბა. ამ ქა­ლაქ­მა ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კვიდ­რე­ო­ბის შექ­მნა­ში უდი­დე­სი როლი ითა­მა­შა... ქუ­თა­ის­სა და ზო­გა­დად, სა­ქარ­თვე­ლოს, ორი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო ცენ­ტრი სჭირ­დე­ბა და კარ­გი იქ­ნე­ბა, თუ ქუ­თა­ი­სი მე­ო­რე სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო ცენ­ტრი გახ­დე­ბა. ამ ქა­ლაქ­ში, გა­ნათ­ლე­ბის მი­ღე­ბის მსურ­ვე­ლი და გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი კონ­ტინ­გენ­ტი უნდა იყოს თავ­მოყ­რი­ლი. ამ შემ­თხვე­ვა­ში, ქუ­თა­ი­სე­ლე­ბიც არ და­ი­ჩივ­ლე­ბენ, - პარ­ლა­მენ­ტის გა­რე­შე, ქა­ლა­ქი და­ცა­რი­ელ­დე­ბაო...

- რაც შე­ე­ხე­ბა თვით პარ­ლა­მენ­ტის ახალ შე­ნო­ბას...

- იმ ად­გი­ლას პარ­ლა­მენ­ტის შე­ნო­ბის არ­სე­ბო­ბა, სა­დაც ვან­და­ლუ­რი აქტი მოხ­და, ამო­რა­ლუ­რია, - წინა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ იქ ქარ­თველ გმირ­თა მე­მო­რი­ა­ლი და­ან­გრია, რა­საც მა­შინ დედა-შვი­ლის სი­ცო­ცხლე შე­ე­წი­რა... შე­ნო­ბის გა­უ­მარ­თა­ო­ბა­სა და სხვა სა­კი­თხებ­ზე რომ არა­ფე­რი ვთქვათ, უბ­რა­ლოდ, ამო­რა­ლუ­რია იმ ად­გი­ლი­დან ქვეყ­ნის მარ­თვა, სა­დაც ტრა­გე­დია მოხ­და.

- ძვე­ლი პარ­ლა­მენ­ტის ად­გი­ლა­საც არის იუნკრე­ბის საფ­ლა­ვი...

- დიახ, ეს ბევ­რჯერ თქმუ­ლა, მაგ­რამ ასე არ არის. იქ "სო­ბო­რო", რუ­სე­ბის სამ­ხედ­რო დიდი ტა­ძა­რი იყო აშე­ნე­ბუ­ლი. იმ ტაძ­რის ეზო­შია და­საფ­ლა­ვე­ბუ­ლი რუსი გე­ნე­რა­ლი გრი­აზ­ნო­ვი, რო­მე­ლიც ეტ­ლში მჯდო­მი აა­ფეთ­ქეს და უთა­ვოდ დაკ­რძა­ლეს. იუნკრე­ბის საფ­ლა­ვის იქ არ­სე­ბო­ბის ალ­ბა­თო­ბა, თით­ქმის არ არ­სე­ბობს. ქუ­თა­ი­სის პარ­ლა­მენ­ტის შე­ნო­ბა უნდა მო­წეს­რიგ­დეს, რა­ღა­ცე­ბი რომ ცვი­ვა, დას­რულ­დეს. არ ვიცი, სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ იცის თუ არა, რომ ჯერ­ჯე­რო­ბით, ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ა­ში არ არის გა­და­ცე­მუ­ლი. დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ კი, თუ ქუ­თა­ისს სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო ქა­ლა­ქის ფუნ­ქცია მი­ე­ნი­ჭე­ბა, ის შე­ნო­ბა სა­ერ­თა­შო­რი­სო მას­შტა­ბის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბის­თვის, სა­კონ­ცერ­ტო, სა­გა­მო­ფე­ნო და სა­კონ­ფე­რენ­ციო დარ­ბა­ზე­ბის­თვის შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ად­გი­ლია.

ლალი პა­პას­კი­რი

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)