"მა­მა­ჩე­მი "ხო­ნურ დიპ­ლო­მა­ტი­ას" მი­მარ­თავ­და"

შობ­ლი­უ­რი ენის სიყ­ვა­რუ­ლი მა­მი­სა­გან ის­წავ­ლა. პრე­მი­ერ­-მი­ნის­ტრის სპე­ცი­ა­ლუ­რი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი რუ­სეთ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბის სა­კითხ­ებ­ში ზუ­რაბ აბა­ში­ძე იმ სამ­ყა­რო­ში გა­ი­ზარ­და, სა­დაც პო­ე­ზი­ა, ლი­ტე­რა­ტუ­რა უპირ­ვე­ლეს სა­უნ­ჯედ მი­აჩ­ნდათ, მის მა­მას, ირაკ­ლი აბა­ში­ძეს კი მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლო იც­ნობ­და. ბა­ტო­ნი ზუ­რა­ბი დი­დი სიყ­ვა­რუ­ლით იხ­სე­ნებს დიდ მწერ­ლებ­სა და პო­ე­ტებს, რომ­ლე­ბიც მის ოჯახს სტუმ­რობ­დნენ და ასე­თი­ვე სიყ­ვა­რუ­ლით სა­უბ­რობს მის­თვის საყ­ვა­რე­ლი წიგ­ნე­ბის შე­სა­ხებ:

- მე იმ თა­ო­ბის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი ვარ, რომ­ლის­თვი­საც წიგ­ნი გა­ცი­ლე­ბით ძვირ­ფა­სი და ახ­ლო­ბე­ლი იყო, ვიდ­რე ინ­ტერ­ნე­ტი. წიგ­ნის კითხ­ვა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი იყო, ახალ­გაზ­რდე­ბი ერ­თმა­ნეთს ეჯიბ­რე­ბოდ­ნენ და თუ რო­მე­ლი­მე ცნო­ბი­ლი მწერ­ლის შე­მოქ­მე­დე­ბას არ იც­ნობ­დი, ეს ცუდ ტო­ნად იყო მიჩ­ნე­უ­ლი. წიგ­ნებს ერ­თმა­ნეთს ვუც­ვლი­დით, მე­რე კი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბებს ვუ­ზი­ა­რებ­დით. თუ რო­მე­ლი­მე პო­პუ­ლა­რუ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბის წა­კითხ­ვას ვინ­მეს და­ას­წრებ­დი, ყვე­ლა ფიქ­რობ­და, რომ მა­გა­რი იყა­ვი. ერ­თი სიტყ­ვით, ჩვენს თა­ო­ბას წიგ­ნის სიყ­ვა­რუ­ლი ძვალ­სა და რბილ­ში ჰქონ­და გამ­ჯდა­რი. მი­ხა­რი­ა, რომ ეს სიყ­ვა­რუ­ლი დღემ­დე არ გამ­ნე­ლე­ბი­ა. ბავ­შვო­ბა­ში ჩე­მი თა­ნა­ტო­ლე­ბის მსგავ­სად მეც ძი­რი­თა­დად სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რას ვკითხ­უ­ლობ­დი, ჩემ­თვის ყვე­ლა­ზე საყ­ვა­რე­ლი წიგ­ნი კი "სა­მი მუშ­კე­ტე­რი" იყო. 8-9 წლი­სა ვი­ყა­ვი, რო­ცა წა­ვი­კითხე და გა­მო­გიტყ­დე­ბით, დღემ­დე სი­ა­მოვ­ნე­ბით ვკითხ­უ­ლობ, რო­გორც ჩანს, ბავ­შვო­ბას მახ­სე­ნებს და ამის გა­მოც. არც კი ვი­ცი, რამ­დენ­ჯერ მაქვს წა­კითხ­უ­ლი - ალ­ბათ 50-ჯერ ან ას­ჯერ, არ და­მით­ვლი­ა.

- თქვენ­თვის ყვე­ლა­ზე ძვირ­ფა­სი ქარ­თვე­ლი შე­მოქ­მე­დი ვინ არის?

- ალ­ბათ ორი­გი­ნა­ლუ­რი არ ვიქ­ნე­ბი, თუ ვიტყ­ვი, რომ ვა­ჟა-­ფშა­ვე­ლა და გა­ლაკ­ტი­ო­ნი ქარ­თველ პო­ე­ტებს შო­რის ყვე­ლა­ზე მე­ტად მიყ­ვარს. რო­მა­ნებს შო­რის გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლია "დი­დოს­ტა­ტის მარ­ჯვე­ნა", რო­მელ­საც ახ­ლაც სი­ა­მოვ­ნე­ბით წა­ვი­კითხ­ავ­დი, ასე­ვე "და­თა თუ­თაშ­ხი­აც". თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თუ­ლი მწერ­ლო­ბა ვერ წარ­მო­მიდ­გე­ნია ოთარ ჭი­ლა­ძის გა­რე­შე. ძა­ლი­ან ვწუხ­ვარ, რომ ამ ეტაპ­ზე მხატ­ვრულ ლი­ტე­რა­ტუ­რას ვე­ღარ ვკითხ­უ­ლობ, უფ­რო მეტ დროს ვუთ­მობ ისეთ ლი­ტე­რა­ტუ­რას, რო­მე­ლიც სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბებს, პო­ლი­ტი­კას და სა­ერ­თოდ, ჩემს საქ­მი­ა­ნო­ბას შე­ე­ხე­ბა.

- ბა­ტო­ნო ზუ­რაბ, მსოფ­ლიო ლი­ტე­რა­ტუ­რის კლა­სი­კო­სებს შო­რის ვის ანი­ჭებთ უპი­რა­ტე­სო­ბას?

- სტუ­დენ­ტო­ბის პე­რი­ოდ­ში ინ­ტენ­სი­უ­რად ვკითხ­უ­ლობ­დი რუს მწერ­ლებს, არა მარ­ტო მე, არა­მედ მთე­ლი ჩვე­ნი თა­ო­ბა. ტოლ­სტო­ი, დოს­ტო­ევ­სკი, ჩე­ხო­ვი მარ­თლაც რომ შე­უ­და­რე­ბე­ლი მწერ­ლე­ბი არი­ან. ძა­ლი­ან მომ­წონს მე­ო­ცე სა­უ­კუ­ნის რუ­სუ­ლი პო­ე­ზი­აც - პას­ტერ­ნა­კი, ესე­ნი­ნი, ცვე­ტა­ე­ვა და სხვე­ბი. არ და­მა­ვიწყ­დე­ბა შეხ­ვედ­რა ნო­ბე­ლის პრე­მი­ის ლა­უ­რე­ატ იო­სებ ბროდ­სკის­თან: 1971 თუ 1972 წე­ლი იქ­ნე­ბო­და, რო­ცა მას ჩემს ნაც­ნობ­თან, წვე­უ­ლე­ბა­ზე შევ­ხვდი, მა­შინ სტუ­დენ­ტი ვი­ყა­ვი. რამ­დე­ნად სა­ინ­ტე­რე­სო მოვ­ლე­ნა იყო ბროდ­სკი ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში, ეს მოგ­ვი­ა­ნე­ბით გა­ვაც­ნო­ბი­ე­რე.

- ცნო­ბი­ლი პო­ე­ტის ოჯახ­ში იზ­რდე­ბო­დით. მა­მა თუ გირ­ჩევ­დათ, რა უნ­და წა­გე­კითხ­ათ, ან თუ ერე­ო­და თქვე­ნი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გე­მოვ­ნე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­ში?

- მა­მა­ჩემს ჩემ­თან ძა­ლი­ან თა­ვი­სე­ბუ­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ჰქონ­და - მას ჩემ­თვის არა­სო­დეს არა­ფე­რი და­უ­ვა­ლე­ბი­ა. რა­ღა­ცა­ზე რომ ვიტყ­ო­დი, ეს არ ვი­ცი, ან არ წა­მი­კითხ­ავ­ს-მეთ­ქი, გა­იკ­ვირ­ვებ­და და წა­მო­ი­ძა­ხებ­და - ნამ­დვი­ლად არ მჯე­რა­ო. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ ამ სა­კითხ­ში "ხო­ნურ დიპ­ლო­მა­ტი­ას" მი­მარ­თავ­და: და­მა­ნა­მუ­სებ­და და ძა­ლა­უ­ნე­ბუ­რად იძუ­ლე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვი, რომ წა­მე­კითხ­ა. მახ­სოვს, ბავ­შვო­ბა­ში ხში­რად ვე­კითხ­ე­ბო­დი ხოლ­მე, რო­მე­ლი უფ­რო დი­დი­ა, ილი­ა თუ აკა­კი, ან ვა­ჟა თუ გა­ლაკ­ტი­ო­ნი-­მეთ­ქი, საყ­ვე­დურ­ნა­რე­ვი ტო­ნით მე­უბ­ნე­ბო­და - კი მაგ­რამ, მწე­რა­ლი მან­ქა­ნა ხომ არ არის, რომ მე­ო­რე მან­ქა­ნას შე­ვა­და­რო­თო? სხვა­თა შო­რის, ახ­ლა მეც ზუს­ტად ასე ვფიქ­რობ, ვის რო­მე­ლი პო­ე­ტი ან მწე­რა­ლი მოს­წონს, ეს უფ­რო ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი­ა. ცნო­ბი­ლია, მა­გა­ლი­თად, რომ ლევ ტოლ­ტო­ის სა­შინ­ლად არ მოს­წონ­და შექ­სპი­რი, მაგ­რამ ეს შექ­სპირს სუ­ლაც არ აკ­ნი­ნებს. ამ­ბო­ბენ, გე­მოვ­ნე­ბა­ზე არ და­ო­ბე­ნო და ჩე­მი აზ­რით, ეს გა­მო­ნათ­ქვა­მი ლი­ტე­რა­ტუ­რა­საც მი­ე­სა­და­გე­ბა.

- ალ­ბათ, თქვენს ოჯახს ბევ­რი ცნო­ბი­ლი შე­მოქ­მე­დი სტუმ­რობ­და.

- რა­საკ­ვირ­ვე­ლი­ა. მა­მა­ჩემ­თან ხში­რად იკ­რი­ბე­ბოდ­ნენ ცნო­ბი­ლი მწერ­ლე­ბი. მახ­სოვს, რო­გორ მო­დი­ო­და კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ა, გოგ­ლა ლე­ო­ნი­ძე, სი­მონ ჩი­ქო­ვა­ნი, ბუნ­დოვ­ნად გა­ლაკ­ტი­ო­ნიც მახ­სოვს. უცხ­ო­ელი მწერ­ლებიდან არ­ტურ მი­ლე­რის სტუმ­რო­ბა მახ­სენ­დე­ბა, ჩვე­ნი ოჯა­ხის სტუ­მა­რი იყო სტე­ინ­ბე­კი, რო­მე­ლიც ნო­ბე­ლის პრე­მი­ის ლა­უ­რე­ა­ტი გახ­ლდათ. კარ­გად მახ­სოვს მი­ხე­ილ შო­ლო­ხო­ვი, რო­მელ­თან ერ­თად ფო­ტოც მაქვს გა­და­ღე­ბუ­ლი. მოს­კოვ­ში რო­ცა ვსწავ­ლობ­დი და მა­მა ჩემ­თან ჩა­მო­დი­ო­და, ხში­რად მივ­ყავ­დი ისეთ ად­გი­ლებ­ში, სა­დაც ცნო­ბი­ლი მწერ­ლე­ბი იკ­რი­ბე­ბოდ­ნენ. მეც ინ­ტენ­სი­უ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბა მქონ­და რუს პო­ე­ტებ­თან და მწერ­ლებ­თან, მა­ში­ნაც და მოგ­ვი­ა­ნე­ბი­თაც, რო­დე­საც რუ­სეთ­ში ელ­ჩი ვი­ყა­ვი. მა­შინ ლი­ტე­რა­ტუ­რაც უფ­რო დიდ როლს ას­რუ­ლებ­და ქვეყ­ნის ცხოვ­რე­ბა­ში. ამას­თან, რთუ­ლი იყო მწე­რალს სი­მარ­თლე ეთ­ქვა, საბ­ჭო­თა სი­ნამ­დვი­ლის­თვი­საც უნ­და გა­ე­წია ან­გა­რი­ში, მა­გა­ლი­თად, სტა­ლი­ნის პე­რი­ოდ­ში სტა­ლინ­ზე ან ლე­ნინ­ზე ლექ­სი რომ არ და­გე­წე­რა, ეს სა­სი­ცო­ცხ­ლო საფ­რთხეს­თან იყო და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. დღეს კი რე­ა­ლო­ბა შე­იც­ვა­ლა - ლი­ტე­რა­ტუ­რა უფ­რო თა­ვი­სუ­ფა­ლი­ა, მაგ­რამ მი­სი ფუნ­ქცი­ე­ბი აშ­კა­რად შეზღ­უ­დუ­ლი­ა. ად­რე ხე­ლოვ­ნე­ბას უფ­რო მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი რო­ლი და დატ­ვირ­თვა ჰქონ­და.

- ბა­ტო­ნო ზუ­რაბ, მა­მის შე­მოქ­მე­დე­ბი­დან ყვე­ლა­ზე მე­ტად რა მოგ­წონთ?

- ძა­ლი­ან მიყ­ვარს "პა­ლეს­ტი­ნა, პა­ლეს­ტი­ნა", რად­გან ჩე­მი აზ­რით, ეს გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი წიგ­ნი­ა. ლექ­სებს შო­რის კი ყვე­ლა­ზე მე­ტად "ხმა კა­ტა­მონ­თან" მომ­წონს.

- მწერ­ლებ­სა და პო­ე­ტებს შო­რის გა­ი­ზარ­დეთ, მაგ­რამ დიპ­ლო­მა­ტი­უ­რი კა­რი­ე­რა აირ­ჩი­ეთ. სა­ინ­ტე­რე­სო­ა, რამ გან­საზღ­ვრა თქვე­ნი პრო­ფე­სი­უ­ლი არ­ჩე­ვა­ნი?

- ბავ­შვო­ბა­ში ალ­ბათ სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რამ, რო­მე­ლიც გან­სა­კუთ­რე­ბით მიყ­ვარ­და. მე­რე უკ­ვე სხვა ინ­ტე­რე­სე­ბიც გა­მიჩ­ნდა, მაგ­რამ ყო­ველ­თვის ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და გე­ოგ­რა­ფი­ა: ჩე­მი მე­გობ­რე­ბი სულ იცი­ნოდ­ნენ იმა­ზე, რომ მსოფ­ლი­ოს ყვე­ლა ქვეყ­ნის დე­და­ქა­ლა­ქის, პრე­ზი­დენ­ტი­სა თუ პრე­მი­ე­რის სა­ხე­ლი ვი­ცო­დი. ყო­ველ­თვის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ინ­ტე­რე­სი მქონ­და მოგ­ზა­უ­რო­ბის, სხვა სამ­ყა­როს მი­მართ. საბ­ჭო­თა პე­რი­ო­დის ჩა­კე­ტი­ლო­ბა ჩემ­ზე ძა­ლი­ან ცუ­დად მოქ­მე­დებ­და და ამის გა­მო ავირ­ჩიე პრო­ფე­სი­ა, რო­მე­ლიც გან­სხვა­ვე­ბულ ქვეყ­ნებ­თან, სხვა სამ­ყა­როს­თან შეხ­ვედ­რის სა­შუ­ა­ლე­ბას მომ­ცემ­და.

ხა­თუ­ნა ჩი­გო­გი­ძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)