"წიგ­ნი სას­წა­უ­ლია. უბე­დუ­რე­ბა ისაა, რომ სა­ინ­ფორ­მა­ციო სა­შუ­ა­ლე­ბებ­მა ადა­მი­ა­ნე­ბი წიგნს მოს­წყვი­ტა. ჩემი შვი­ლი მე­თერ­თმე­ტე წე­ლი­წად­შია და ომი მაქვს მას­თან. დაჯ­დე­ბა კომ­პი­უ­ტერ­თან და სა­სურ­ველ ინ­ფორ­მა­ცი­ას იქ ეძებს. არა­და, არც წიგ­ნის მი­მარ­თაა მწყრა­ლად, მაგ­რამ მე მა­ინც მინ­და, მეტი დრო და­უთ­მოს მას. ფურ­ცელ­თან შე­ხე­ბას თა­ვი­სი მა­გი­უ­რი ძალა და სი­კე­თე აქვს. ის ფიქ­რის სა­შუ­ა­ლე­ბას გაძ­ლევს, რაც კომ­პი­უ­ტერ­სა და ტე­ლე­ვი­ზორ­თან შე­უძ­ლე­ბე­ლია"... - ამ­ბობს პო­ე­ტი ერეკ­ლე საღ­ლი­ა­ნი,რო­მელ­საც ლი­ტე­რა­ტუ­რულ გე­მოვ­ნე­ბა­ზე სა­სა­უბ­როდ შევ­ხვდით...

- ბა­ტო­ნო ერეკ­ლე, თქვენ­თვის ლექ­სის წე­რი­სას ფურ­ცე­ლი და კა­ლა­მი კომ­პი­უ­ტერ­მა ჩა­ა­ნაც­ვლა?

- ვერ ჩა­ა­ნაც­ვლა. სა­ერ­თოდ, კომ­პი­უ­ტერს ათას­ში ერთხელ ვე­კა­რე­ბი, მა­შინ, როცა ინ­ფორ­მა­ცი­ას ვე­ძებ, ან კლა­სი­კა­სა და ხალ­ხურ მუ­სი­კას ვუს­მენ. საქ­მე ისაა, რომ წიგნს ადა­მი­ა­ნი მიჰ­ყავს გო­ნებ­რი­ვი და სუ­ლი­ე­რი სრულ­ყო­ფის­კენ, ხოლო კომ­პი­უ­ტერს - სა­ინ­ფორ­მა­ციო ცოდ­ნის­კენ. კომ­პი­უ­ტე­რი ცო­ცხა­ლი არ არის, წიგ­ნი კი ცო­ცხა­ლია. გე­ნი­ო­სის ნათ­ქვა­მი სი­ტყვე­ბია: გა­დავ­შლი ფურ­ცელს და ხელს ვარ­თმევ კაც­სო. ანუ კი­თხვის დროს პირ­და­პირ ავ­ტორს ხვდე­ბი და მას­თან ხე­ლის ჩა­მორ­თმე­ვის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა გეძ­ლე­ვა. არ გე­გო­ნოთ, რომ კომ­პი­უ­ტერს უარ­ვყოფ­დე, მაგ­რამ ის გეგ­მა­ზო­მი­ე­რად უნდა გა­მო­ი­ყე­ნო. ტე­ლე­ვი­ზორ­საც უნდა ვუ­ყუ­როთ, მაგ­რამ მათ ხარ­ჯზე წიგნს არ უნდა მოვ­წყდეთ.

- ბავ­შვო­ბა­ში ვინ გირ­ჩევ­დათ ლი­ტე­რა­ტუ­რას?

- ბავ­შვო­ბა­ში ლი­ტე­რა­ტუ­რას დედ-მამა მირ­ჩევ­და. ასე­ვე მა­მას მე­გობ­რე­ბი. შემ­დეგ უკვე, როცა წა­მო­ვი­ზარ­დე, თა­ვად ვარ­ჩევ­დი. როცა გო­ნე­ბა იწა­ფე­ბა, რჩე­ვა აღარ გჭირ­დე­ბა. IV კლას­ში სა­ბავ­შვო ლი­ტე­რა­ტუ­რი­დან თით­ქმის ყვე­ლა­ფე­რი წა­კი­თხუ­ლი მქონ­და. "სამი მუშ­კე­ტე­რი­დან" დღე­საც ზე­პი­რად ვიცი ად­გი­ლე­ბი და დი­ა­ლო­გე­ბის გად­მო­ცე­მაც შე­მიძ­ლია. მა­შინ მე­გო­ნა, რომ დი­უ­მას დო­ნის მწე­რა­ლი მსოფ­ლი­ო­ში არ არ­სე­ბობ­და. იმა­ვე ასაკ­ში წა­კი­თხუ­ლი მქონ­და ჟიულ ვერ­ნის რო­მა­ნე­ბი, რო­მელ­თა კი­თხვა მო­ზარ­დის­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რად­გან ეს არის სამ­ყა­რო, რო­მელ­შიც მო­ზარ­დის სული იწ­რთო­ბა, გე­მოვ­ნე­ბა ყა­ლიბ­დე­ბა. არ­სე­ბობს ისე­თი წიგ­ნე­ბიც, რომ­ლე­ბიც დრო­ის სვლა­სა და ადა­მი­ა­ნის გან­წყო­ბის ცვლას არ ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა. ასე­თი წიგ­ნი სერ­ვან­ტე­სის "დონ კი­ხო­ტია". ეს არის უკ­ვდა­ვი წიგ­ნი, რო­გორც ბავ­შვის­თვის და ახალ­გაზ­რდის­თვის, ისე ხან­დაზ­მუ­ლის­თვის. არ­სე­ბობს რამ­დე­ნი­მე წიგ­ნი, რო­მელ­საც მე კვი­რა­ში ერთხელ ვუბ­რუნ­დე­ბი და მათ შო­რი­საა "დონ კი­ხო­ტი".

- და კი­დევ?..

- რუს­თა­ვე­ლი, ვაჟა, გუ­რა­მიშ­ვი­ლი, ბა­რა­თაშ­ვი­ლი, აკა­კი, ილია, გა­ლა­კტი­ო­ნი, რო­მე­ლი ერთი ვთქვა?! რა თქმა უნდა, უცხო­ელ ავ­ტო­რებ­საც ვკი­თხუ­ლობ, მაგ­რამ, პირ­ველ რიგ­ში, ჯერ ჩემი უნდა ვი­ცო­დე, ჯერ ჩემი უნდა მტკი­ო­დეს. ამ­ჟა­მად ვკი­თხუ­ლობ ჯორჯ ორუ­ე­ლის "1984"-ს. ხში­რად ვუბ­რუნ­დე­ბი დოს­ტო­ევ­სკის "ძმებ კა­რა­მა­ზო­ვებს", ტოლსტო­ის "ჰაჯი მუ­რატს". მაგ­რამ აქვე ვი­ტყვი, რომ სერ­ვან­ტე­სი მა­ინც "ჩემი" მწე­რა­ლია. ნე­ბის­მი­ე­რი დიდი მწერ­ლის კი­თხვი­სას, ისევ და ისევ სერ­ვან­ტეს­თან მივ­დი­ვარ. ასე­ვე მი­ვიჩ­ნევ, რომ XIX სა­უ­კუ­ნე­ში რუ­სებს ჰყავ­დათ დიდი მწე­რა­ლი - გო­გო­ლი, რომ­ლის მხრებ­ზე დგა­ნან დოს­ტო­ევ­სკი, ტოლსტოი და სხვა და­ნარ­ჩე­ნე­ბიც. გო­გო­ლი სათ­ქმელს მოსხლე­ტი­ლად ამ­ბობს, არ წე­ლავს.

- "ვე­ფხის­ტყა­ო­სანს" სკო­ლა­ში რომ ვსწავ­ლობ­დით, ბევრ ბავ­შვს ეს პო­ე­მა არ უყ­ვარ­და, ვერ იგებ­და, თქვენ შემ­თხვე­ვა­ში რო­გორ იყო?

- "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი" ყო­ველ­თვის მიყ­ვარ­და, თუმ­ცა გე­ტყვით, 4 წლის ასაკ­ში მის ავ­ტორ­თან და­კავ­ში­რე­ბით რა შე­მემ­თხვა: მა­მა­ჩე­მი პო­ე­ტი გახ­ლდათ, რამ­დე­ნი­მე წიგ­ნის ავ­ტო­რი და მის გარ­და სხვა პო­ე­ტის სა­ხე­ლი გა­გე­ბუ­ლიც არ მქონ­და. მე­ო­რე, ვინც გა­ვი­ცა­ნი, ეს შოთა რუს­თა­ვე­ლი იყო. ერთხელ დე­და­ჩემს ვკი­თხე, რო­მე­ლი უფრი მა­გა­რი პო­ე­ტია, მამა თუ შოთა-მეთ­ქი. დე­დამ შოთა რუს­თა­ვე­ლი და­მი­სა­ხე­ლა. ამა­ზე ცოტა გავ­ბრაზ­დი (იცი­ნის). მამა ყო­ველ­თვის მირ­ჩევ­და, ნელა და ცოტა მე­კი­თხა და წა­კი­თხულ­ზე მე­ფიქ­რა. მე­უბ­ნე­ბო­და, გა­ა­ა­ნა­ლი­ზე, ამა თუ იმ ნა­წარ­მო­ე­ბის პერ­სო­ნა­ჟის ად­გი­ლას შენ რო­გორ მო­იქ­ცე­ვიო.

- რო­მე­ლი­მე ნა­წარ­მო­ე­ბის გმირს თუ ამ­სგავ­სებ­დით თავს?

- კონ­კრე­ტუ­ლად არა­ვის, ეს წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი და შე­უძ­ლე­ბე­ლია. უბ­რა­ლოდ, ამა თუ იმ ნა­წარ­მო­ე­ბის პა­ტარ-პა­ტა­რა ეპი­ზო­დე­ბი­დან და პერ­სო­ნაჟ­თა ქცე­ვე­ბი­დან ვქმნი­დი იდე­ა­ლურ გმირს. მა­გა­ლი­თად, არ მომ­წონ­და ავ­თან­დი­ლის საქ­ცი­ე­ლი, რო­მე­ლიც ჭაშ­ნა­გირს კლავს, ფატ­მა­ნის და­სარ­წმუ­ნებ­ლად კი მას ბეჭ­დი­ა­ნად აჭ­რის თითს. პა­ტა­რა ბავ­შვი იმ მო­მენ­ტში ვერ ვი­ღებ­დი ავ­თან­დი­ლის ამ საქ­ცი­ელს, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, თუ ამას საქ­ცი­ე­ლის დო­ნე­ზე და­ვიყ­ვანთ, ვერც დღეს ვა­მარ­თლებ, მაგ­რამ ავ­თან­დი­ლის სხვა თვი­სე­ბებს წინა პლან­ზე ვწევ­დი და სა­ბო­ლოო ჯამ­ში გა­მომ­ყავ­და იდე­ა­ლუ­რი გმი­რი. მი­ვიჩ­ნევ, რომ "შუ­შა­ნი­კის წა­მე­ბა" აგი­ოგ­რა­ფი­ულ მწერ­ლო­ბა­ში ყვე­ლა­ზე დიდი ნა­წარ­მო­ე­ბია. თა­ვი­სი სიმ­ძაფ­რი­თა და შეხ­ლა-შე­მოხ­ლით, სას­წა­უ­ლე­ბით, პი­როვ­ნე­ბის სა­ხეც­ვლი­ლე­ბე­ბით. არა­ერ­თს და­უ­წყია გან­სჯა იმი­სა, თუ რა­ტომ შე­ა­ლე­წა შუ­შა­ნიკ­მა ჯო­ჯი­კის ცოლს სა­ხე­ში ჭიქა. იმ დროს ის ჯერ წმინ­და­ნი არ ყო­ფი­ლა, ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ადა­მი­ა­ნი იყო, რო­მელ­საც თა­ვი­სი შეც­დო­მე­ბი ჰქონ­და. ვფიქ­რობ, ეს ნა­წარ­მო­ე­ბი გიჩ­ვე­ნებს გზას, თუ რო­გორ უნდა ამაღ­ლდე, გან­ვი­თარ­დე და გა­ი­ზარ­დო. "გრი­გოლ ხანძთე­ლის ცხოვ­რე­ბა" გა­ვიხ­სე­ნოთ. წიგნ­ში ღვთით­გა­მობ­რძმე­დი­ლი მა­მის არც ერთი ნაკ­ლი მი­თი­თე­ბუ­ლი არაა. ავ­ტორ­მა იდე­ა­ლუ­რი გმი­რი შექ­მნა და ის რე­ა­ლუ­რად ასე­თიც იყო, მაგ­რამ ამ სა­კითხს მხატ­ვრუ­ლი კუ­თხით თუ მი­ვუდ­გე­ბით, პი­რა­დად ჩემ­თვის "შუ­შა­ნი­კის წა­მე­ბა" უფრო სა­ინ­ტე­რე­სოა.

- წა­კი­თხუ­ლის გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბა­სა და მას­ზე ფიქრზე მე­სა­უბ­რეთ. ამ თვალ­საზ­რი­სით რო­მე­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბია თქვენ­თვის გა­მორ­ჩე­უ­ლი?

- ოთარ ჭი­ლა­ძის "გზა­ზე ერთი კაცი მი­დი­ო­და", რო­მელ­საც ერთ-ერთ უდი­დეს რო­მა­ნად მი­ვიჩ­ნევ. ასე წა­ვი­კი­თხე "გორა მბორ­გა­ლი". ჩემ­ზე რომ იყოს და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, ნო­ბე­ლის პრე­მი­ას მივ­ცემ­დი. არ ვჩ­ქა­რობ­დი, ვფიქ­რობ­დი და ვი­თა­ვი­სებ­დი. ერთხელ ჭა­ბუა ამი­რე­ჯიბ­თან სტუმ­რად ვი­ყა­ვი და "გორა მბორ­გალ­ზე" ვსა­უბ­რობ­დი. მის გე­ნი­ა­ლურ მე­უღ­ლეს, სა­ო­ცარ ქალ­ბა­ტონ თა­მარს გული დას­წყდა, რომ ის სა­უ­ბა­რი, სა­დაც ეს ნა­წარ­მო­ე­ბი გა­ვა­ა­ნა­ლი­ზე, არ ჩა­წე­რეს. ნა­წარ­მო­ე­ბის კი­თხვი­სას იმ გმი­რებ­თან ერ­თად ვი­ყა­ვი და აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე ვმსჯე­ლობ­დი. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ქალ­ბა­ტონ­მა თა­მარ­მა მთხო­ვა, ჩემი ნა­აზ­რე­ვი და­მე­წე­რა, მაგ­რამ ვე­ღარ შევ­ძე­ლი. ეს იმ დროს რომ გა­მე­კე­თე­ბი­ნა, როცა მათ­თან ვი­ყა­ვი, ემო­ცი­ას გად­მოვ­ცემ­დი, მაგ­რამ შემ­დგომ გან­ცდა გა­ნელ­და.

- სა­მე­ბის ტაძ­რის ახალ­გაზ­რდულ ცენ­ტრში ლი­ტე­რა­ტუ­რულ სა­ღა­მო­ებს აწყობთ, რო­მელ­ზეც სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის ცნო­ბი­ლი თუ უც­ნო­ბი არა­ერ­თი ავ­ტო­რი და მისი შე­მოქ­მე­დე­ბა წარ­მო­ა­ჩი­ნეთ. პი­რა­დად თქვენ ვის მი­იჩ­ნევთ აღ­მო­ჩე­ნად?

- სა­ღა­მო­ებ­ზე ბევ­რი აღ­მო­ჩე­ნა გა­კეთ­და და არა­ერ­თი ნი­ჭი­ე­რი ახალ­გაზ­რდა გა­მოჩ­ნდა. მა­გა­ლი­თის­თვის გე­ტყვით, რომ ორი წლის წინ აღ­მო­ვა­ჩი­ნეთ ერთი ახალ­გაზ­რდა კაცი ბექა ბა­კუ­რა­ძე, მაგ­რამ მას შემ­დეგ ის "გაქ­რა". ლექ­სი დიდი აღ­მაფ­რე­ნაა, მაგ­რამ იმავდრო­უ­ლად უდი­დე­სი ტან­ჯვა. ბევ­რი ამ ტან­ჯვას ვერ უძ­ლებს და გა­ურ­ბის. გული მწყდე­ბა, როცა ვხვდე­ბი ადა­მი­ანს, რო­მე­ლიც კარგ ლექ­სებს წერ­და, მაგ­რამ გა­ჩერ­და, რად­გან ტან­ჯვას ვერ გა­უძ­ლო. არა­და, თუ არ იტან­ჯე, არა­ფე­რი გა­მო­ვა. რო­დე­საც მარ­კეს­მა "მარ­ტო­ო­ბის ასი წელი" და­ას­რუ­ლა, მას ჰკი­თხეს, აპი­რებ­და თუ არა ახა­ლი რო­მა­ნის და­წე­რას. უარი თქვა, არა, არ მინ­და, რომ ამა­ზე მე­ტად ვი­ტან­ჯოო. მი­უ­ხე­და­ვად ამ გან­ცხა­დე­ბი­სა, მარ­კეს­მა მას შემ­დეგ კი­დევ რამ­დე­ნი­მე რო­მა­ნი და­წე­რა, რად­გან ეს ისე­თი რა­მაა, რომ ღირს სა­წა­მებ­ლად და უნდა ევნო.

- დღეს ძა­ლი­ან ბევ­რი ავ­ტო­რის ნა­წარ­მო­ებს უწო­დე­ბენ ე.წ. მზე­სუმ­ზი­რა ლი­ტე­რა­ტუ­რას...

- დიახ, ასე­თი წიგ­ნე­ბიც გა­მო­დის, მაგ­რამ მე მა­ინც მო­ვე­რი­დე­ბი და­სა­ხე­ლე­ბას. ეს მათი ავ­ტო­რე­ბის სინ­დის­ზე იყოს. ყვე­ლა დიდი მწე­რა­ლი დრო­ის შვი­ლია, მაგ­რამ ის მხო­ლოდ იმ დრო­ში არ ცხოვ­რობს, როცა წერს, არა­მედ დროს წინ უს­წრებს. მა­გა­ლი­თად, ვაჟა-ფშა­ვე­ლა, რო­მე­ლიც არაგ­ვის ხე­ო­ბა­ში იყო "ჩა­კე­ტი­ლი", ჩარ­გლი­დან ზო­გადსა­კა­ცობ­რიო პრობ­ლე­მებს ხე­დავ­და და სწვდე­ბო­და. ეს არის მწერ­ლის სი­დი­დე.

- კარ­გი მახ­სოვ­რო­ბა გაქვთ?

- ძა­ლი­ან კარ­გი. ერთხელ ჩემი მახ­სოვ­რო­ბის გამო ჩემი მე­გო­ბა­რი უხერ­ხულ დღე­ში ჩა­ვაგ­დე. ჩემ­მა მე­გო­ბარ­მა შერ­მა­დინ ქალ­დან­მა თა­ვი­სი დიდი ლექ­სი წა­მი­კი­თხა, რო­მე­ლიც ფი­რუზ მა­ჩუ­რიშ­ვილს მი­უ­ძღვნა. როცა მო­ვის­მი­ნე, ვუ­თხა­რი, არ გრცხვე­ნია?! ეს ლექ­სი მე ერთი წლის წინ დავ­წე­რე და წა­გი­კი­თხე-მეთ­ქი. მერე ლექ­სი ზე­პი­რად ვუ­თხა­რი. კაცი გა­გიჟ­და, ლექ­სი მას ეკუთ­ვნო­და და ვერ არ­კვევ­და, სა­ი­დან შე­იძ­ლე­ბო­და, ის მე ასე ზე­პი­რად მცოდ­ნო­და. ვე­ხუმ­რე, კარ­გა ხანს ვაწ­ვა­ლე, მაგ­რამ მერე სი­მარ­თლე ვუ­თხა­რი. ბოთლს და­ავ­ლო ხელი და გა­მო­მე­კი­და (იცი­ნის).

- გა­და­ურ­ჩით?

- რა თქმა უნდა (იღი­მის). ლექსს ვერ და­ი­მახ­სოვ­რებ, თუ არ ვარ­გა, ლექსმა თავი თა­ვად უნდა და­გა­მახ­სოვ­როს.

- დღეს ახალ­გაზ­რდებს რის წა­კი­თხვას ურ­ჩევთ?

- ნუ წა­ი­კი­თხა­ვენ მდა­რე ხა­რის­ხის ლი­ტე­რა­ტუ­რას. ერთხანს, სამ­წუ­ხა­როდ, პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო ისე­თი წიგ­ნე­ბი, სა­დაც ყო­ველ ნა­ბიჯ­ზე მკვლე­ლო­ბე­ბი ხდე­ბო­და. მახ­სოვს, დე­და­ჩემ­მა, რო­მე­ლიც ერთი კვი­რის წინ გარ­და­იც­ვა­ლა, რო­გორ წამ­გლი­ჯა ხე­ლი­დან ერთ-ერთი ასე­თი წიგ­ნი, ბუ­ხარ­ში შე­აგ­დო და და­მიწ­ვა. დღეს მისი მად­ლო­ბე­ლი ვარ. მო­ზარ­დი არ უნდა გა­ი­ზარ­დოს მდა­ბიო ინ­სტინ­ქტებ­ზე და ამ კუ­თხით ყუ­რა­დღე­ბა მშო­ბელ­მა უნდა გა­მო­ი­ჩი­ნოს. ასე­ვე დიდი მნიშ­ვნე­ლო­ბა ენი­ჭე­ბათ პე­და­გო­გებს. პი­რა­დად მე ის­ტო­რი­ის შე­სა­ნიშ­ნა­ვი პე­და­გო­გი მყავ­და - კა­პი­ტონ ჟორ­ჟო­ლი­ა­ნი, რო­მელ­საც ლე­ნინ­გრა­დის ბლო­კა­და ჰქონ­და გა­მოვ­ლი­ლი. მან სა­ო­ცა­რი სიყ­ვა­რუ­ლი გაგ­ვიღ­ვი­ვა სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­ის მი­მართ. მერე მა­მას მე­გობ­რე­ბის წრე იყო: ნო­დარ ან­დღუ­ლა­ძე, მურ­მან ლე­ბა­ნი­ძე, მუხ­რან მა­ჭა­ვა­რი­ა­ნი, ანა კა­ლან­და­ძე, შოთა ჩანტლა­ძე, დათო წე­რე­დი­ა­ნი, გა­ი­ოზ შა­რა­ში­ძე - ცნო­ბი­ლი ფსი­ქი­ატ­რი, ჩემი ნათ­ლი­ე­ბი რეზო ბუ­კია და თენ­გიზ გე­ლაშ­ვი­ლი. ამ ადა­მი­ა­ნე­ბის­გან გა­ნათ­ლე­ბას ყვე­ლა სფე­რო­დან ვი­ღებ­დი. შემ­დეგ იყო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის წლე­ბი, სა­დაც შე­საძ­ლოა, მა­შინ­დე­ლი სწავ­ლე­ბის სის­ტე­მა სრულ­ყო­ფი­ლი არ იყო, მაგ­რამ როცა ძველს ან­გრევ, უკე­თე­სი უნდა აა­შე­ნო. ეს იგი­ვეა, როცა ძველ სა­მო­სელს გა­და­აგ­დებ და ახალს იძენ. მის მორ­გე­ბას ცდი­ლობ და ვე­რაფ­რით ირ­გებ, სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, დე­დი­შო­ბი­ლა მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში რჩე­ბი.

ანა კა­ლან­და­ძე

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)