"ვაშინგტონში საქართველოს დემოკრატიულ ქვეყნად აღარ აღიქვამენ"

1-ელ ოქტომბერს დაგეგმილი საპარლამენტო არჩევნები მხოლოდ იმით კი არ არის მნიშვნელოვანი, თუ რომელი პოლიტიკური ძალა რამდენ მანდატს მოიპოვებს ან ვინ გახდება პრემიერი, არამედ იმითაც, ჩააბარებს თუ არა საქართველო დემოკრატიის ტესტს უპირველესად საკუთარ თავსა და შემდგომ დასავლეთთან. ტესტის მნიშვნელობა იმითაც იზრდება, რომ საპარლამენტო არჩევნებიდან ერთი წლის შემდეგ საპრეზიდენტო არჩევნებია და მოქმედ პირველ პირს კონსტიტუციის მიხედვით კენჭისყრის უფლება აღარა აქვს. შესაბამისად, 1-ლი ოქტომბერი დიდი ალბათობით გადამწყვეტ გავლენას მოახდენს 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგებზეც. აშშ-ის კოლუმბიის უნივერსიტეტის პროფესორი, 2002-2004 წლებში NDI-ს საქართველოს ოფისის დირექტორი ლინკოლნ მიტჩელი მიიჩნევს, რომ დღევანდელი წინასაარჩევნო გარემო 2003 წლისას ჰგავს.

- საქართველოში ჩატარებული სხვა არჩევნებისგან წლევანდელი უპირველესად იმით იქნება განსხვავებული, რომ წელს რეალური კონკურენციაა. ასეთი მხოლოდ 2003 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინა პერიოდი იყო. მაშინაც ოპოზიციას დიდი მხარდაჭერა ჰქონდა და იყო საშიშროება, რომ ხელისუფლება არჩევნებს გააყალბებდა. წელსაც დასავლეთს აღელვებს, თუ როგორ ჩატარდება და რა შედეგით დამთავრდება საქართველოში საპარლამენტო არჩევნები. წინა წინასაარჩევნო გარემოსგან განსხვავებით, ამჟამინდელისთვის დამახასიათებელია თავისუფლების ნაკლებობა, - ერთმა მხარემ მეორეს ჯარიმები დაუწესა, ადამიანები პოლიტიკური შეხედულებების გამო სამსახურებს კარგავენ. პოლიტიკური ოპონენტების დევნა-დაშინება დიდი პრობლემაა. თბილისის გარეთ მედიაკლიმატი არათანაბარია. მიუხედავად ამისა, საარჩევნო კამპანია გრძელდება და რაც 1-ელ ოქტომბერს მოხდება, ქვეყნის მომავლისთვის უმნიშვნელოვანესი იქნება.

- ალბათ, წინა არჩევნებისგან განსხვავებით, ასეთი ვნებათაღელვა არასოდეს გამოუწვევია სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის, მათ შორის NDI-სა და IRI-ს კვლევებს. საზოგადოების ნაწილი უნდობლობას უცხადებს მათ მონაცემებს. თქვენი აზრით, ამ უნდობლობას აქვს რეალური საფუძველი თუ ასეთი განწყობა მაინც დაძაბულ წინასაარჩევნო გარემოს უკავშირდება?

- ჩემი აზრით, ეს კვლევები დამაბნეველია. მაგალითად, ამბობს, რომ ქვეყანაში პოლიტიკური გარემო პოლარიზებულია, მაგრამ ამ კვლევების თანახმად ამომრჩეველთა 40%-ზე მეტმა არ იცის, არჩევნებში რა გადაწყვეტილებას მიიღებს. სად არის აქ პოლარიზაცია? შეუძლებელია, ამომრჩეველთა ამ რაოდენობას გადაწყვეტილება მიღებული არ ჰქონდეს და პოლიტიკური გარემო პოლარიზებული იყოს; მეორე - კვლევა ჩატარდა მაშინ, როდესაც პარტიებმა ის-ის იყო დაიწყეს წინასაარჩევნო პროგრამების წარდგენა. დამაჯერებელ სურათს მაშინ მივიღებდით, მაგალითად, გამოკითხვა არჩევნებამდე ერთი დღით ადრე რომ ჩატარებულიყო. ასევე, ის, რომ "ნაციონალური მოძრაობა" მთავარ კონკურენტს 3:1 თანაფარდობით დაამარცხებს, ნაკლებად დამაჯერებელია და თუ ვინმეს ეჭვი უჩნდება ამაზე, სავსებით სამართლიანადაც.

ამ კვლევებში ნიშანდობლივი მომენტებიცაა. მაგალითად, ხელისუფლების მხარდამჭერთა რაოდენობა 40%-ზე ნაკლებია და ეს 8-წლიანი მმართველობის შემდეგ ხელისუფლებისთვის ნეგატიური შედეგი უნდა იყოს. გარდა ამისა, კვლევებში არის მონაცემები უმუშევრობასა და ეკონომიკაზე, რაც ჩემი აზრით, სარწმუნოა. თუმცა, გაუგებარია, რატომ ატარებენ ამ კვლევებს საქართველოში და რა არის მათი მიზანი. ამ კვლევებს მოსდევს დიდი ხმაური, მნიშვნელოვანი საკითხებისგან მათზე ყურადღების გადატანა, ამაზე ლაპარაკობენ მედია და დიპლომატები. ეს არ გადააქცევს საქართველოს უფრო დემოკრატიულ ქვეყნად, რაც NDI-ს მიზანია.

- საინტერესოა, აშშ-ში ან სხვა ქვეყნებში რამდენად ინტენსიურად ატარებენ რეიტინგის დამდგენ კვლევებს NDI და IRI?

- ამერიკაში ასეთი კვლევები არასოდეს ჩაუტარებიათ და არა მგონია, სხვა ქვეყნებშიც ჩაეტარებინოთ. თუმცა, ალბათ, ეს იმაზეც არის დამოკიდებული, რომელ ქვეყანაზეა ლაპარაკი, როგორია დაფინანსება, ვინ არის NDI-ს დირექტორი და რა არის მისთვის პრიორიტეტული. მაგალითად, როდესაც საქართველოში ამ ორგანიზაციას ვხელმძღვანელობდი, პარტიებისა და კოალიციების თემაზე ვმუშაობდი.

- არჩევნების შემდეგ გადამწყვეტი მნიშვნელობა იმას აქვს, აღიარებენ თუ არა ლეგიტიმურად მის შედეგს საერთაშორისო ორგანიზაციები და დასავლეთი. თქვენი აზრით, თუ 1-ლი ოქტომბრის არჩევნების შედეგის სამართლიანობის თაობაზე კითხვები გაჩნდა, რა რეაქცია ექნება ვაშინგტონს? მაგალითად, ზოგიერთი ქართველი ექსპერტი ვარაუდობს, რომ თეთრი სახლის პოზიცია მკაცრი იქნება, საქართველოსთვის დახმარების შეწყვეტის ჩათვლით.

- ვაშინგტონში საქართველოს დემოკრატიულ ქვეყნად აღარ აღიქვამენ. ჩემი აზრით, ვაშინგტონი საქართველოს მიიჩნევს სახელმწიფოდ, რომელიც დემოკრატიისთვის იბრძვის. რაც შეეხება მოლოდინს, დიახ, ჯერ კიდევ არის არჩევნების გაყალბების საფრთხე. ამის პირველი მიზეზი თავად საქართველოს პრეზიდენტსა და მის ქმედებებშია. ხელისუფლებას არ შეუქმნია კლიმატი იმისათვის, რომ დაგვარწმუნოს, არჩევნები არ გაყალბდებაო. თუ მოვუსმენთ ხელისუფლების რიტორიკას, ოპოზიციის გამარჯვების შანსზე ლაპარაკი დაუშვებელია. ამ ყველაფრის გამო ვაშინგტონი გულწრფელად არის შეწუხებული. წუხილის ერთ-ერთი მიზეზი ისიც არის, რომ ოპოზიციური ძალის, რომელსაც ხალხი უჭერს მხარს, პარლამენტში ვერმოხვედრა შესაძლოა, ქვეყანაში დესტაბილიზაციის საფუძველი გახდეს. მიუხედავად ამისა, მე არ ვიცი, რას გააკეთებს აშშ არჩევნების შემდეგ, თუ მისმა შედეგმა კითხვები გააჩინა. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ საქართველოს, მოკავშირე და ავღანეთში სამხედრო კონტინგენტის გამგზავნ ქვეყანას, პირდაპირ უთხრას, არჩევნები გააყალბე და დახმარებას გიწყვეტთო. ეს წარმოუდგენელია. დიახ, ვაშინგტონი გააკეთებს მწვავე განცხადებებს, დიახ, შეხვედრებზე გამოთქვამს თავის პოზიციას, მაგრამ ქმედითი ნაბიჯები, რაც გავლენას მოახდენს საქართველოს მმართველობაზე, ნაკლებად მოსალოდნელია. მინდა განვმარტო - ეს იმის გამო კი არ მოხდება, რომ ამერიკის ხელისუფლებას საქართველო არ ადარდებს, არამედ იმიტომ, რომ მართლა არ იცის, რა ქნას. ეს რთული საკითხია. საქართველო აშშ-ის მეგობარი და მოკავშირეა. გავიხსენოთ, აშშ-ის მაღალჩინოსნების, ჰილარი კლინტონისა და თომას მელიას მწვავე განცხადებები წინასაარჩევნო პერიოდში. ხომ წარმოუდგენელია, რომ კლინტონი, მაგალითად, საფრანგეთში ან ისრაელში ჩავიდეს და ოლანდს ან ნეთანიაჰუს მიუთითოს, დემოკრატიულად ჩაატაროს არჩევნები, საქართველოში კი ხისტ ენას იყენებენ, რაც მათი ბერკეტია. ეს განცხადებები კარგად უნდა იყოს გასაგები, მათ შორის - მიხეილ სააკაშვილისთვისაც.

იხილეთ ვრცლად