კო­ვიდ­პან­დე­მი­ამ ძა­ლი­ან დიდი დაღი და­ას­ვა მსოფ­ლი­ოს და, ცხა­დია, ჩვენს პა­ტა­რა ქვე­ყა­ნას, ბევ­რი ძვირ­ფა­სი ადა­მი­ა­ნი გა­მოგ­ვაკ­ლდა და არც ის ვი­ცით, ხვალ რა გვე­ლის. მის­გან მომ­დი­ნა­რე შე­ზღუდ­ვებ­მა, ე. წ. ლოკ­და­უ­ნებ­მა კი ბევ­რი ადა­მი­ა­ნი და­აბ­რკო­ლა, თუნ­დაც კლი­ნი­კებ­ში სხვა­დას­ხვა და­ა­ვა­დე­ბის გა­და­სა­მოწ­მებ­ლად ან სამ­კურ­ნა­ლოდ მის­ვლას რომ აპი­რებ­და. ამ მხრივ გა­მო­ნაკ­ლი­სი არც C ჰე­პა­ტი­ტის ელი­მი­ნა­ცი­ის სა­ხელ­მწი­ფო პროგ­რა­მა­ში ჩარ­თუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი აღ­მოჩ­ნდნენ, და არა მარ­ტო ისი­ნი, ვინც მკურ­ნა­ლობ­და, ისი­ნიც, ვინც სკრი­ნინ­გის მიზ­ნით აპი­რებ­დნენ მის­ვლას.

ეს სა­ხელ­მწი­ფო პროგ­რა­მა 2015 წელს კომ­პა­ნია "გი­ლი­არ­დის“ თა­ნად­გო­მით და­ი­წყო სა­ქარ­თვე­ლო­ში და მარ­თლაც უნი­კა­ლუ­რია, რად­გან იგი უახ­ლე­სი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბით პა­ცი­ენ­ტე­ბის უფა­სო მკურ­ნა­ლო­ბას ით­ვა­ლის­წი­ნებს. სა­სი­ხა­რუ­ლოა, რომ პროგ­რა­მა 2025 წლამ­დე გაგ­რძელ­და და მი­სით სა­ქარ­თვე­ლოს ყვე­ლა მო­ქა­ლა­ქეს შე­უძ­ლია სარ­გებ­ლო­ბა, მთა­ვა­რია, უპირ­ვე­ლე­სად, ყვე­ლამ ჩა­ი­ტა­როს სკრი­ნინ­გი და დარ­წმუნ­დეს, აქვს თუ არა მას C ჰე­პა­ტი­ტი, ხოლო და­დას­ტუ­რე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში მი­ა­კი­თხოს მის­თვის სა­სურ­ველ კლი­ნი­კას და ჰე­პა­ტო­ლოგს.

ეს გზა უკვე ძა­ლი­ან ბევ­რმა ადა­მი­ან­მა გა­ი­ა­რა და არა­თუ ღვიძ­ლის შე­და­რე­ბით მსუ­ბუ­ქი და­ზი­ა­ნე­ბის მქო­ნე პა­ცი­ენ­ტებ­მა, არა­მედ - უმ­ძი­მეს მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში მყო­ფებ­მაც კი დაძ­ლი­ეს ვირუ­სი და, შე­სა­ბა­მი­სად, ღვიძლთან ერ­თად სი­ცო­ცხლეც გა­და­ირ­ჩი­ნეს. ამ ადა­მი­ა­ნე­ბის ჯგუფ­მა - პა­ცი­ენ­ტე­ბის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­მა და­ა­ვა­დე­ბა­თა კონ­ტრო­ლი­სა და სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ჯან­მრთე­ლო­ბის ეროვ­ნუ­ლი ცენ­ტრის მხარ­და­ჭე­რით, C ჰე­პა­ტი­ტის პრე­ვენ­ცი­ის­თვის და­ი­წყეს სა­ინ­ფორ­მა­ციო კამ­პა­ნია - "იCოდე, C ჰე­პა­ტი­ტი არ იც­დის!“ ვფიქ­რობთ, ამ­გვა­რი ნა­ბი­ჯი სწო­რედ დღეს, პან­დე­მი­ის პა­რა­ლე­ლუ­რად, ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ჩვე­ნი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის, რად­გან, სამ­წუ­ხა­როდ, სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლო­ე­ბის ნა­წილ­მა რა­ტომ­ღაც უარი თქვა ამ სი­კე­თე­ზე - სკრი­ნინგსა და მკურ­ნა­ლო­ბა­ზე, რო­მე­ლიც მსოფ­ლი­ო­ში ძა­ლი­ან ძვი­რად არის შე­ფა­სე­ბუ­ლი, სა­კუ­თარ სამ­შობ­ლო­ში კი სრუ­ლი­ად უფა­სოდ შე­უძ­ლია მი­ი­ღოს. მით უფრო, არც ვი­ცით, რო­დის დას­რულ­დე­ბა კო­ვი­დი და მას­თან ერ­თად რა შე­იძ­ლე­ბა და­მარ­თოს ორ­გა­ნიზმს მე­ო­რე მძი­მე ვირუს­მა. ამ ინ­ტერ­ვი­უ­თი ვეც­დე­ბით, ზედ­მი­წევ­ნით ზუს­ტი ინ­ფორ­მა­ცია მო­გა­წო­დოთ C ჰე­პა­ტი­ტის­გან მომ­დი­ნა­რე საფრ­თხე­ზე, თა­ნაც - სწო­რედ პან­დე­მი­ის დროს, და­ნარ­ჩე­ნი კი თი­თო­ე­ულ­მა თა­ვად გან­სა­ჯეთ.

თა­მარ რუ­ხა­ძე, ექი­მი-ინ­ფექ­ცი­ო­ნის­ტი:

- ჩვენს კლი­ნი­კებ­ში მი­მარ­თვი­ა­ნო­ბის შემ­ცი­რე­ბა, რა თქმა უნდა, კო­ვიდ­პან­დე­მი­ა­მაც გა­მო­იწ­ვია. ვი­საც და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლი ჰქონ­და C ვირუ­სი, მუ­ნი­ცი­პა­ლუ­რი ტრან­სპორ­ტის შე­ზღუდ­ვის გამო უჭირ­და გა­და­ად­გი­ლე­ბა, აგ­რეთ­ვე, ვერ მო­დი­ოდ­ნენ სა­მე­დი­ცი­ნო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში კო­ვი­დით და­ინ­ფი­ცი­რე­ბის ში­შის გა­მოც. თუმ­ცა მინ­და აღ­ვნიშ­ნო, რომ პან­დე­მი­ის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბის სწო­რედ ამ­გვარ ურ­თუ­ლეს პე­რი­ოდ­ში ჩვენ ყვე­ლა­ნა­ი­რად ვუ­წყობ­დით მათ ხელს - მკურ­ნა­ლო­ბის კურ­სი რომ არ შე­წყვე­ტო­დათ, რე­გი­ო­ნებ­ში მცხოვ­რებ პა­ცი­ენ­ტებს იქა­ურ კლი­ნი­კებ­ში ვუგ­ზავ­ნი­დით მე­დი­კა­მენ­ტებს და მათ ად­გილ­ზე ური­გებ­დნენ.

- კო­ვიდ­პან­დე­მი­ის და­წყე­ბი­დან მა­ლე­ვე ხალ­ხში გავ­რცელ­და ხმა, თით­ქოს C ჰე­პა­ტიტ­ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი პა­ცი­ენ­ტე­ბი ნაკ­ლე­ბი რის­კის ქვეშ იმ­ყო­ფე­ბოდ­ნენ, რად­გან ძლი­ე­რი ვირუ­სო­თე­რა­პია ჰქონ­დათ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი და მათ კო­ვი­დი არ და­ე­მარ­თე­ბო­დათ, თუმ­ცა ასე არ აღ­მოჩ­ნდა - კო­ვი­დი C ჰე­პა­ტიტ­ზე ნამ­კურ­ნა­ლებ და გან­კურ­ნე­ბულ ადა­მი­ა­ნებ­საც შე­ე­ყა­რათ. რას შე­იძ­ლე­ბა და­ფუძ­ნე­ბო­და ეს ინ­ფორ­მა­ცია თუ ვა­რა­უ­დი, იყო ამის თქმის სა­ფუძ­ვე­ლი?

- ეს ნამ­დვი­ლად არ გა­მარ­თლდა, რად­გან მათ C ჰე­პა­ტი­ტის და­სა­მარ­ცხებ­ლად კი ჰქონ­დათ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი ან­ტი­ვირუ­სუ­ლი მკურ­ნა­ლო­ბა, მაგ­რამ ჰარ­ვო­ნიც და სხვა ან­ტი­ვირუ­სუ­ლი პრე­პა­რა­ტე­ბიც არის C ვირუ­სის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ და ის არ ვრცელ­დე­ბა ყვე­ლა ვირუს­ზე. COVID-19-ით ინ­ფი­ცი­რე­ბის­გან არა­ვინ არის და­ზღვე­უ­ლი და და­ცუ­ლი - არც ის, ვინც C-ზე იმ­კურ­ნა­ლა და გა­ნი­კურ­ნა, არც ის, ვინც მას­ზე ახლა მკურ­ნა­ლობს და არც ის, ვი­საც სა­ერ­თოდ არ აქვს შე­ხე­ბა C ჰე­პა­ტიტ­თან.

კო­ვი­დი არის ჰა­ერ­წვე­თო­ვა­ნი ინ­ფექ­ცია და, შე­სა­ბა­მი­სად, მისი და­მარ­თვის ალ­ბა­თო­ბა სულ სხვა მი­ზე­ზებ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. უბ­რა­ლოდ, ერთი რამ შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ ვინც ნამ­კურ­ნა­ლე­ბია C-ზე ან ვინც მას­ზე ახლა მკურ­ნა­ლობს, მათ­თან, COVID-19-ით ინ­ფი­ცი­რე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, გარ­თუ­ლე­ბა ნაკ­ლე­ბად მო­სა­ლოდ­ნე­ლია და თუ რა­ტომ, ამას ახ­ლა­ვე აგიხ­სნით:

არ­სე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, ზო­გა­დად, ღვიძ­ლის ქრო­ნი­კუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბის მქო­ნე პი­რებს შე­საძ­ლოა ჰქონ­დეთ COVID-19-ის მძი­მე მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბის გაზ­რდი­ლი რის­კი. ეს რის­კიც და­მო­კი­დე­ბუ­ლია და და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ღვიძ­ლის და­ზი­ა­ნე­ბის სიმ­ძი­მე­ზე - რაც მე­ტია და­ზი­ა­ნე­ბა, მით მე­ტად რთუ­ლად შე­იძ­ლე­ბა წა­რი­მარ­თოს COVID-19. სა­ერ­თოდ, B და C ჰე­პა­ტი­ტე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, კო­ვი­დით სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის რი­ცხვი გაზ­რდი­ლი არ არის - დღეს­დღე­ო­ბით ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი კვლე­ვე­ბის მი­ხედ­ვით, ასე­თი მო­ნა­ცე­მე­ბი არ არ­სე­ბობს, მაგ­რამ... მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ერთი ფაქ­ტი: კო­რო­ნა­ვირუ­სი იწ­ვევს ცვლი­ლე­ბებს ღვიძ­ლში, იმი­ტომ, რომ ის რე­ცეპ­ტო­რე­ბი, რო­მელ­საც ვირუ­სი უჯრედ­ში შე­საჭ­რე­ლად იყე­ნებს, ღვიძ­ლშიც გვხვდე­ბა. ამი­ტომ ღვიძ­ლი ახა­ლი კო­რო­ნა­ვირუ­სის ინ­ფექ­ცი­ის­თვის წარ­მო­ად­გენს ერთ-ერთ პო­ტენ­ცი­ურ საფრ­თხეს. მინ­და სწო­რად გა­მი­გოთ - ფილ­ტვი ძი­რი­თა­დი სა­მიზ­ნეა, ღვიძ­ლი კი ერთ-ერთი პო­ტენ­ცი­უ­რი საფრ­თხე!

COVID-19-ის დი­აგ­ნო­ზით ჰოს­პი­ტა­ლი­ზი­რე­ბულ პა­ცი­ენ­ტებ­ში ღვიძ­ლის ფუნ­ქცი­ე­ბის დარ­ღვე­ვა, და­ახ­ლო­ე­ბით, 80%-მდე მერ­ყე­ობ­და. ეს დარ­ღვე­ვა შე­საძ­ლე­ბე­ლია იყოს ვირუ­სის პირ­და­პი­რი მოქ­მე­დე­ბის შე­დე­გი, ვი­ნა­ი­დან თვი­თონ კო­რო­ნა­ვირუ­სის ნა­წი­ლა­კე­ბი აღ­მო­ა­ჩი­ნეს ღვიძ­ლის უჯრე­დე­ბის ცი­ტოპ­ლაზ­მა­ში. შე­იძ­ლე­ბა, ეს დარ­ღვე­ვა ყო­ფი­ლი­ყო ვირუს­ზე იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის ძლი­ე­რი პა­სუ­ხის შე­დე­გი ან კი­დევ, შე­იძ­ლე­ბა ყო­ფი­ლი­ყო COVID-19-ის სამ­კურ­ნა­ლო მე­დი­კა­მენ­ტე­ბით ჰე­პა­ტო­ტოქ­სი­კუ­რო­ბის შე­დე­გი, რად­გან რიგ შემ­თხვე­ვებ­ში, COVID-19-ის დრო­საც ხომ ვი­ყე­ნებთ საკ­მა­ოდ ტოქ­სი­კურ მე­დი­კა­მენ­ტებს! აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, COVID-19-ის პა­ცი­ენ­ტე­ბი, რომ­ლებ­საც დარ­ღვე­უ­ლი აქვთ ღვიძ­ლის ფუნ­ქცი­უ­რი სინ­ჯე­ბი, არი­ან და­ა­ვა­დე­ბის მძი­მე მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბის გაზ­რდი­ლი რის­კის ქვეშ, იმ პა­ცი­ენ­ტებ­თან შე­და­რე­ბით, ვინც და­ა­ვა­დე­ბუ­ლია კო­რო­ნა­ვირუ­სით, მაგ­რამ ღვიძ­ლის ფუნ­ქცი­უ­რი სინ­ჯე­ბი ნორ­მა­ში აქვს.

თუ C ჰე­პა­ტი­ტის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნი არ არის მას­ზე ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი; თუ ღვიძ­ლის ფუნ­ქცი­უ­რი სინ­ჯე­ბი აქვს დარ­ღვე­უ­ლი და ღვიძ­ლში ან­თე­ბა მა­ღა­ლი ხა­რის­ხით მიმ­დი­ნა­რე­ობს, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, უფრო დი­დია რის­კი, რომ COVID-19 მძი­მედ გა­ნუ­ვი­თარ­დეს, ვიდ­რე იმ პა­ცი­ენ­ტებს, ვინც უკვე ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი და გან­კურ­ნე­ბუ­ლი არი­ან. ფაქ­ტია, რომ თით­ქმის ყვე­ლა ნამ­კურ­ნა­ლებ პა­ცი­ენ­ტში ღვიძ­ლის ფუნ­ქცი­უ­რი სინ­ჯე­ბი მო­წეს­რი­გე­ბუ­ლია. შე­იძ­ლე­ბა იყოს შემ­თხვე­ვა, რომ C-ზე ნამ­კურ­ნა­ლებ პა­ცი­ენტს, ვი­საც ღვიძ­ლის ფუნ­ქცი­უ­რი სინ­ჯე­ბი ნორ­მა­ში ჰქონ­და, კო­რო­ნა­ვირუ­სით და­ა­ვა­დე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში და­ერ­ღვეს ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი, მაგ­რამ კო­ვი­დის­გან გან­კურ­ნე­ბის შემ­დეგ მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი ისევ ნორ­მა­ში ჩად­გე­ბა. სა­კუ­თა­რი პრაქ­ტი­კი­დან გე­ტყვით, რომ ვინც ჩემ­თან C-ზე მკურ­ნა­ლობ­და და მკურ­ნა­ლო­ბის პრო­ცეს­ში COVID-19 და­ე­მარ­თა, მათ ღვიძლს პრობ­ლე­მე­ბი არ შექ­მნია. ეგ კი არა, მდგო­მა­რე­ო­ბაც არ გარ­თუ­ლე­ბი­ათ, ვგუ­ლის­ხმობ იმათ, ვი­საც C-ზე ან­ტი­ვირუ­სუ­ლი მკურ­ნა­ლო­ბა 4 კვი­რის და­წყე­ბუ­ლი მა­ინც ჰქონ­დათ და კო­ვი­დის დროს არ შე­უ­წყვე­ტი­ათ. თო­რემ თუ ახალ­და­წყე­ბუ­ლი მკურ­ნა­ლო­ბით და კო­ვი­დის მძი­მე შტა­მით პა­ცი­ენ­ტი რე­ა­ნი­მა­ცი­ა­ში აღ­მოჩ­ნდა, მას ეს მკურ­ნა­ლო­ბა ვე­ღარ და­ეხ­მა­რე­ბო­და.

- რაც პან­დე­მი­აა, კო­ვიდ­ზე ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი პა­ცი­ენ­ტე­ბი თუ მო­ვიდ­ნენ თქვენ­თან?

- მო­ვიდ­ნენ ისი­ნი, ვი­საც კო­ვიდ­ზე მკურ­ნა­ლო­ბი­სას აღ­მო­უ­ჩი­ნეს C ვირუ­სი. მო­ვიდ­ნენ და მკურ­ნა­ლო­ბაც ჩა­ი­ტა­რეს, თა­ნაც შე­დე­გი­ა­ნად - გა­ნი­კურ­ნენ. სხვა­თა შო­რის, მათ "ფორ­მა 100-ს“ რომ ვეც­ნო­ბო­დი, ყვე­ლას­თან კო­ვიდმკურ­ნა­ლო­ბა ღვიძ­ლის ფუნ­ქცი­ე­ბის დარ­ღვე­ვით მი­დი­ო­და და ეს არ არის გა­საკ­ვი­რი - ორ­გა­ნიზ­მზე ერ­თდრო­უ­ლად ორი მძი­მე ვირუ­სი მოქ­მე­დებ­და.

- ადა­მი­ა­ნებს, ვი­საც ამა თუ იმ მი­ზე­ზით დღემ­დე არ ჩა­უ­ტა­რე­ბია C ჰე­პა­ტი­ტის სკრი­ნინ­გი, ვფიქ­რობ, სა­ინ­ტე­რე­სო ინ­ფორ­მა­ცია მი­ი­ღეს თქვენ­გან. იქ­ნებ მოკ­ლედ კი­დევ ერთხელ აგ­ვიხ­სნათ, რა­ტომ არის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ეს სკრი­ნინ­გი და, C-ს აღ­მო­ჩე­ნის შემ­თხვე­ვა­ში - აუ­ცი­ლე­ბე­ლი მისი და­უ­ყოვ­ნებ­ლივ მკურ­ნა­ლო­ბა...

- მი­მაჩ­ნია, რომ ვიდ­რე გვაქვს სა­ქარ­თვე­ლო­ში ასე­თი უპ­რე­ცე­დენ­ტო და წარ­მა­ტე­ბუ­ლი პრო­ექ­ტი - C ჰე­პა­ტი­ტის ელი­მი­ნა­ცი­ის პროგ­რა­მა, სა­ქარ­თვე­ლოს ყვე­ლა მო­ქა­ლა­ქე ვალ­დე­ბუ­ლია, გა­ი­ა­როს სკრი­ნინ­გი ვირუ­სულ ჰე­პა­ტიტ C-ზე, რაც არის სრუ­ლი­ად უფა­სო. სკრი­ნინ­გი ტარ­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს ყვე­ლა სა­მე­დი­ცი­ნო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში, ასე­ვე, ად­რეც და ახ­ლაც სკრი­ნინ­გი უტარ­დე­ბათ პა­ცი­ენ­ტებს, ვი­საც რა­ი­მე სა­ხის ოპე­რა­ცია უკეთ­დე­ბათ. მაგ­რამ, ზო­გა­დად, კლი­ნი­კა­ში ნე­ბის­მი­ე­რი მი­მარ­თვის შემ­თხვე­ვა­ში, პა­ცი­ენ­ტმა აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა ჩა­ი­ტა­როს C ჰე­პა­ტი­ტის სკრი­ნინ­გი. შე­იძ­ლე­ბა 6 თვის წინ შე­ი­მოწ­მა და არ აღ­მო­აჩ­ნდა, მაგ­რამ 6 თვის შემ­დეგ და­ინ­ფი­ცირ­და. ვიდ­რე ეს პროგ­რა­მა არ­სე­ბობს სა­ქარ­თვე­ლო­ში, ური­გო არ იქ­ნე­ბა, 6 თვე­ში ერთხელ ჩა­ვი­ტა­როთ სკრი­ნინ­გი, ხოლო ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის და­ფიქ­სი­რე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, მივ­მარ­თოთ შე­სა­ბა­მის და­წე­სე­ბუ­ლე­ბას, რო­მე­ლიც ამ პროგ­რა­მას ახორ­ცი­ე­ლებს და გა­ვი­ა­როთ პი-სი-არ ტეს­ტი­რე­ბა, რო­მე­ლიც ნამ­დვი­ლად უფა­სოა.

მინ­და იცო­დეთ, რომ ეს კვლე­ვე­ბი ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რათა სწო­რი მკურ­ნა­ლო­ბა დავ­სა­ხოთ და თა­ვი­დან ავი­ცი­ლოთ გარ­თუ­ლე­ბე­ბი. ასე­ვე, გარ­თუ­ლე­ბე­ბი და და­ინ­ფი­ცი­რე­ბის სა­შიშ­რო­ე­ბა ავა­ცი­ლოთ ჩვე­ნი ოჯა­ხის წევ­რებს, ახ­ლობ­ლებს, მე­გობ­რებს - რად­გან C ჰე­პა­ტი­ტი მხო­ლოდ სის­ხლით გა­და­დის და თუკი ჩვენს ორ­გა­ნიზ­მში მისი არ­სე­ბო­ბა არ გვე­ცო­დი­ნე­ბა და არ ვუმ­კურ­ნა­ლებთ, სხვი­სი და­ინ­ფი­ცი­რე­ბის შან­სი, სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში და­ნით ხე­ლის გაჭ­რით და­წყე­ბუ­ლი და სტო­მა­ტო­ლო­გის კა­ბი­ნე­ტის თუ სა­ლო­ნით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი, ყველ­გან შე­იძ­ლე­ბა.

ავ­ტო­რი: ირმა ხარ­ში­ლა­ძე