ბოლო პე­რი­ოდ­ში სხვა­დას­ხვა სა­ინ­ფორ­მა­ციო და სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით არა­ერ­თხელ გავ­რცელ­და ინ­ფორ­მა­ცია ადა­მი­ა­ნე­ბის კრა­ზა­ნე­ბი­სა­გან დაკ­ბე­ნი­სა და მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი არა­სა­სურ­ვე­ლი შე­დე­გე­ბის შე­სა­ხებ.

მო­სახ­ლე­ო­ბის ინ­ფორ­მი­რე­ბის მიზ­ნით, ბი­ო­ლო­გი­ის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტორ­მა გო­დერ­ძი გო­დერ­ძიშ­ვილ­მა და­ა­ვა­დე­ბა­თა კონ­ტრო­ლის ეროვ­ნულ ცენ­ტრს მი­ა­წო­და მა­სა­ლა "ფრთხი­ლად, კრა­ზა­ნე­ბი", რო­მელ­შიც მი­თი­თე­ბუ­ლია რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი კრა­ზა­ნე­ბის­გან და მათი დაკ­ბე­ნის­გან თა­ვის და­სა­ცა­ვად:

"და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში, უკა­ნას­ნე­ლი ორი წლის მან­ძილ­ზე შე­ი­ნიშ­ნე­ბა კრა­ზა­ნე­ბის ინ­ტენ­სი­უ­რი გამ­რავ­ლე­ბა. 2018 წელს სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სა­მეც­ნი­ე­რო კვლე­ვი­თი ცენ­ტრის თა­ნამ­შრო­მელ ლ. ბა­ლიშ­ვილ­თან ერ­თობ­ლი­ვად ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი გა­მოკ­ვლე­ვით დად­გინ­და, რომ ჩვე­უ­ლებ­რივ­მა კრა­ზა­ნამ მთლი­ა­ნად გა­ა­ნად­გუ­რა 60 სკა ფუტ­კა­რი სოფ. ქვა­ყუ­დე­ში (ყო­ფი­ლი გო­რო­ვა­ნი, სამ­ტრე­დი­ის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტი). ამა­ვე პე­რი­ოდ­ში გავ­რცელ­და ინ­ფორ­მა­ცია სა­ჩხე­რის, ჭი­ა­თუ­რის, წა­ლენ­ჯი­ხის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტე­ბის ზო­გი­ერთ ტე­რი­ტო­რი­ებ­ზე ევ­რო­პუ­ლი დიდი კრა­ზა­ნის გავ­რცე­ლე­ბის შე­სა­ხებ და მათ­გან დაკ­ბე­ნის შე­დე­გად ჯან­მრთე­ლო­ბის მძი­მე მოშ­ლით ადა­მი­ა­ნის და­ღუპ­ვა­ზეც.

კრა­ზა­ნე­ბის­გან დაკ­ბე­ნი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის და­ღუპ­ვა წარ­სულ­შიც იყო აღ­ნიშ­ნუ­ლი და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბა­ში (ვ. სტე­ფა­ნიშ­ვი­ლი). ჩვე­ნი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის („ქეა სა­ერ­თა­შო­რი­სო კავ­კა­სი­ა­ში“) და სურ­სა­თის ეროვ­ნუ­ლი სა­ა­გენ­ტოს თა­ნამ­შრომ­ლე­ბის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით ჩა­ტა­რე­ბულ­მა გა­მოკ­ვლე­ვებ­მა ცხად­ყო, რომ კრა­ზა­ნე­ბის რი­ცხოვ­ნო­ბა საგ­რძნობ­ლა­დაა შემ­ცი­რე­ბუ­ლი კოლ­ხე­თის დაბ­ლო­ბის ზღვის­პი­რა რა­ი­ო­ნებ­ში (აბა­შა, სე­ნა­კი, ხობი, ზუგ­დი­დი) სა­მა­გი­ე­როდ, მათი პო­პუ­ლა­ცია ძლი­ე­რაა მო­მა­ტე­ბუ­ლი სა­მეგ­რე­ლოს სხვა ტე­რი­ტო­რი­ებ­სა და იმე­რე­თის მთის­წი­ნებ­ში.

ასევე დაგაინტერესებთ

01:11 / 28-07-2019

თუ ფუტკარმა ან კრაზანამ გიკბინათ - უებარი ხერხები საფრთხის შესამცირებლად

15:06 / 13-09-2019

რატომ გვიშტერდება თვალი?

არ­სე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, მიმ­დი­ნა­რე წელ­საც და­ფიქ­სირ­და ონა­ვა­რას (გი­გან­ტუ­რი კრა­ზა­ნა) დაკ­ბე­ნის შემ­დგომ ადა­მი­ა­ნე­ბის გარ­დაც­ვა­ლე­ბა. აღ­ნიშ­ნუ­ლი გვა­ფიქ­რე­ბი­ნებს, რომ კოლ­ხე­თის დაბ­ლო­ბის ზღვის­პი­რა რე­გი­ო­ნე­ბი­დან კრა­ზა­ნე­ბის მიგ­რა­ცია მოხ­და მის მო­მიჯ­ნა­ვე წინა მთებ­ში. მდგო­მა­რე­ო­ბას არ­თუ­ლებს ის გა­რე­მო­ე­ბაც, რომ გი­გან­ტუ­რი კრა­ზა­ნის მა­სობ­რი­ვი გამ­რავ­ლე­ბა შე­ი­ნიშ­ნე­ბა დუ­შე­თის რა­ი­ო­ნის სოფ­ლებ­ში, თბი­ლის­შიც, ძვე­ლი იპოდ­რო­მის მიმ­დე­ბა­რე ტე­რი­ტო­რი­ებ­ზე, გი­გან­ტუ­რი კრა­ზა­ნის ინ­ტენ­სი­უ­რი ფრე­ნის მრა­ვა­ლი შემ­თხვე­ვაა და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი.

ცნო­ბი­ლია, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ფარ­თო­დაა გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ნამ­დვი­ლი კრა­ზა­ნე­ბის (Vespoidae) ოჯა­ხის სამი სა­ხე­ო­ბა:

1. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი (Vespula vulgaris)
2. გერ­მა­ნუ­ლი (V. germanica)
3. ონა­ვა­რა, იგი­ვე ევ­რო­პუ­ლი დიდი კრა­ზა­ნა (Vespa crabro)

მათ­თვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლია შემ­დე­გი მორ­ფო­ლო­გი­უ­რი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბა­ნი:

• ფრთე­ბი რო­გორც მთე­ლი რი­გის­თვი­საა და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი სიფ­რი­ფა­ნა და გამჭვირ­ვა­ლეა
• წინა ორი წყვი­ლი ფრთა, მოს­ვე­ნე­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში, სიგ­რძი­ვად ორა­დაა გა­კე­ცი­ლი. ისი­ნი სრუ­ლი და­ძარ­ღვით ხა­სი­ათ­დე­ბი­ან
• ულ­ვა­შე­ბი და­მუხ­ლუ­ლი აქვს
• პირი მღრღნე­ლი ტი­პი­საა
• წინა მკერ­დის უკა­ნა ნა­პი­რი ამოჭ­რი­ლია და გა­და­წო­ლი­ლია შუა მკერ­დზე. მისი გვერ­დი­თი ნა­პი­რე­ბი გრძე­ლია და არ ქმნი­ან მხრის ბორ­ცვებს
• მუ­ცე­ლი კი­დუ­ლი ან ღე­რა­კი­სე­ბუ­რია

კრა­ზა­ნე­ბი მორ­ფო­ლო­გი­უ­რად აშ­კა­რად გან­სხვავ­დე­ბი­ან მას­თან ახლო მდგომ ფუტკრე­ბი­სა და ჭი­ან­ჭვე­ლე­ბი­სა­გა­ნაც, მათ­თვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი კი­დუ­ლი მუც­ლით და მყვი­რა­ლა გა­მაფრ­თხი­ლე­ბე­ლი შე­ფე­რი­ლო­ბით. კრა­ზა­ნე­ბის ნეს­ტა­რიც გან­სხვავ­დე­ბა ფუტკრის ნესტრი­სა­გან. იგი გლუ­ვია, ყო­ველ­გვა­რი ნაჭ­დე­ვე­ბის გა­რე­შე და დაკ­ბე­ნის შემ­დგომ ად­ვი­ლად ამო­დის თბილ­სის­ხლი­ა­ნე­ბის კა­ნი­დან.

ფუტკრის ნეს­ტა­რი კი ნაჭ­დე­ვე­ბი­ა­ნია, რის გა­მოც მას უკან ამოძ­რო­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას არ ეძ­ლე­ვა. იგი შხა­მის გა­მომ­ყოფ ჯირ­კვალ­თან ერ­თად ამო­იგ­ლი­ჯე­ბა მუც­ლის ბო­ლო­დან და და­ნესტრილ ქსო­ვილ­ში რჩე­ბა, ისე, რომ თა­ნა­მო­ყო­ლი­ლი კუნ­თე­ბი გა­ნაგ­რობს ამ ჯირ­კვალ­ზე ზე­წო­ლას და შხა­მის გა­მო­ყო­ფას. ამ­დე­ნად ფუტკრის ნაკ­ბენ­ზე და­ნის პი­რის გა­დას­მა და ნესტრის ამო­ღე­ბა ამ­ცი­რებს ნაკ­ბენ­ში შხა­მის ჩაღ­ვრას, ხოლო თვით ნესტრის ნაკ­ბენ­ში ჩარ­ჩე­ნა სა­ბო­ლო­ოდ იწ­ვევს ფუტკრის და­ღუპ­ვას. ფუტკრის­გან გან­სხვა­ვე­ბით კრა­ზა­ნას შე­უძ­ლია რამ­დენ­ჯერ­მე დაკბი­ნოს ადა­მი­ა­ნი და თვი­თონ უვ­ნე­ბე­ლი დარ­ჩეს.

სა­მი­ვე სა­ხე­ო­ბის კრა­ზა­ნა იკ­ვე­ბე­ბა ყვა­ვი­ლე­ბის მტვრი­თა და ნექ­ტა­რით, მწი­ფე ნა­ყო­ფე­ბით, მწე­რე­ბით, ასე­ვე მათი მატ­ლე­ბით, რაც მნიშ­ვნე­ლო­ვან როლს ას­რუ­ლებს სხვა მწე­რე­ბის რი­ცხოვ­ნო­ბის რე­გუ­ლა­ცი­ა­ში. ამ საქ­მე­ში, გან­სა­კუთ­რე­ბით დიდ როლს ონა­ვა­რა (დიდი/გი­გან­ტუ­რი კრა­ზა­ნა) ას­რუ­ლებს, თუმ­ცა ამა­ვე დროს მნიშ­ვნე­ლო­ვან ეკო­ნო­მი­კურ ზა­რალს აყე­ნებს მე­ფუტკრე­ო­ბას.

კრა­ზა­ნა კლავს ფუტ­კარს, იწოვს ფუტკრი­დან ნექ­ტარს, მკვდა­რი ფუტ­კა­რი მი­აქვს ბუ­დე­ში და კვე­ბავს ბარ­ტყებს. კრა­ზა­ნე­ბი ძარ­ცვა­ვენ ფუტკრე­ბის და­სუს­ტე­ბულ ოჯა­ხებს. ისი­ნი სე­რი­ო­ზუ­ლად აზი­ა­ნე­ბენ სიმ­წი­ფე­ში შე­სულ ნა­ყოფს (ხილი, ყუ­რძე­ბი,). ღრღნი­ან ახალ­გაზ­რდა მცე­ნა­რე­ებს. ხის ნაღ­რღნი ფქვი­ლის შე­წე­ბე­ბით მი­ი­ღე­ბა ქა­ღალ­დის მსგავ­სი მასა, რო­მე­ლი­თაც აკე­თე­ბენ ფი­ჭი­სე­ბურ ბუ­დე­ებს. ბუ­დე­ე­ბი ექ­ვსკუ­თხე­დია, მას­ში დე­ბენ კვერ­ცხს და გა­მოჰ­ყავთ მატ­ლი.

ბუ­დეს კრა­ზა­ნე­ბი აგე­ბენ შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბე­ბის სხვენ­ში, აივ­ნე­ბის კუ­თხე­ებ­ში, ში­ფე­რის ან ფიც­რის/ფა­ნე­რის გა­და­ხურ­ვე­ბის ქვეშ. ტყე­ში ბუ­დე­ებს აკე­თე­ბენ ხექ­ცე­უ­ლებ­სა და ზეხ­მე­ლებ­ში, და­ფუ­ტუ­რო­ე­ბულ კუნ­ძებ­ში, ფუ­ღუ­რო­ებ­ში, მი­წა­ში.

ონა­ვა­რას (ევ­რო­პუ­ლი კრა­ზა­ნა (Vespa crabro)) ბუდე ჩვე­უ­ლებ­რივ რამ­დე­ნი­მე ია­რუ­სა­დაა გან­ლა­გე­ბუ­ლი, რო­მე­ლიც ქა­ღალ­დის ბურთს ან ქვის ლოდსა ჰგავს. ზო­მით ხში­რად ფეხ­ბურ­თის ბურ­თის ზო­მი­საა, მაგ­რამ ძლი­ერ კო­ლო­ნი­ებ­ში იგი შე­იძ­ლე­ბა 1 მ-ზე მეტი სი­მაღ­ლი­საც იყოს. ონა­ვა­რას ოჯა­ხი დედ­ლე­ბის, მამ­ლე­ბის და მუშა კრა­ზა­ნე­ბი­სა­გან შედ­გე­ბა. გვი­ან შე­მოდ­გო­მა­ზე და ზამ­თარ­ში, მუშა და მა­მა­ლი კრა­ზა­ნე­ბი იღუ­პე­ბი­ან. სხვა­დას­ხვა ყინ­ვის­გან და­ცულ ად­გი­ლებ­ში იზამ­თრე­ბენ მხო­ლოდ მდედ­რი კრა­ზა­ნე­ბი.

გა­ზა­ფხულ­ზე, აპ­რი­ლის და­სა­წყის­ში აქ­ტი­ურ­დე­ბი­ან, იწყე­ბენ ბუ­დის შე­ნე­ბას და კვერ­ცხდე­ბას. უკვე ზა­ფხულ­ში გა­მო­ჩე­კი­ლი დედ­ლე­ბი ე.წ. დამ­ფუძ­ნებ­ლე­ბი არი­ან. აკე­თე­ბენ და­მო­უ­კი­დე­ბელ ბუ­დეს და იწყე­ბენ ახა­ლი კო­ლო­ნი­ე­ბის და­არ­სე­ბას, რა დრო­საც შე­ი­ნიშ­ნე­ბა მათი რა­ო­დე­ნო­ბის მკვეთ­რი მა­ტე­ბა და გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­უ­რო­ბაც. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია ისიც, რომ კრა­ზა­ნე­ბი და მით უმე­ტეს გი­გან­ტუ­რი კრა­ზა­ნა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი თავ­გა­მო­დე­ბით იცა­ვენ ბუ­დეს და კვე­ბის ად­გი­ლებს.

არის მო­საზ­რე­ბა, რომ კოლ­ხე­თის დაბ­ლო­ბის ზღვის­პი­რა რა­ი­ო­ნე­ბი­დან, კრა­ზა­ნე­ბის სხვა ტე­რი­ტო­რი­ებ­ზე მიგ­რა­ცი­ის გამ­შვე­ბი მე­ქა­ნიზ­მი აზი­უ­რი ფა­რო­სა­ნას (Halyomorfa halys) წი­ნა­აღ­მდეგ სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო კულ­ტუ­რებ­ში ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი ინ­სექ­ტი­ცი­დე­ბის ტო­ტა­ლუ­რი შეს­ხუ­რე­ბა (დე­ზინ­სექ­ცია) იყოს. კერ­ძოდ, კრა­ზა­ნე­ბი და­აფრ­თხო სა­დე­ზინ­დექ­ცი­ოდ გა­მო­ყე­ნე­ბულ­მა პრე­პა­რა­ტებ­მა, რის გა­მოც მათი რი­ცხოვ­ნე­ბა მკვეთ­რად გა­ი­ზარ­და და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლოს მთის­წი­ნებ­ში, ანუ ნის­ლით და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი ად­გი­ლე­ბი მათ­თვის "სა­ცხოვ­რებ­ლად“ მი­უ­ღე­ბე­ლი გა­ხა­და და მათ და­ი­წყეს გან­სახ­ლე­ბა (მიგ­რა­ცია) სუფ­თა, შე­მას­ხუ­რე­ბე­ლი ტექ­ნი­კი­სათ­ვის ნაკ­ლე­ბად მი­სად­გომ და დე­ზინ­სექ­ცია ჩა­უ­ტა­რე­ბელ ად­გი­ლებ­ში.

სა­ვა­რა­უ­დოდ, კლი­მა­ტის ცვლი­ლე­ბამ ასე­ვე შე­უ­წყო ხელი გი­გან­ტუ­რი კრა­ზა­ნას აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში გად­მოს­ვლა­სა და თბი­ლის­ში ადაპ­ტი­რე­ბა/გამ­რავ­ლე­ბის პრო­ცესს. რაც ავ­ტო­მა­ტუ­რად ზრდის კრა­ზა­ნე­ბის მიერ მო­სახ­ლე­ო­ბის დაკ­ბე­ნის რისკს.

ჩვე­უ­ლებ­რივ კრა­ზა­ნას, გი­გან­ტუ­რის­გან გან­სხვა­ვე­ბით გარ­და იმი­სა, რომ მცი­რე რა­ო­დე­ნო­ბის შხა­მი აქვს, ასე­ვე აქვს ძალ­ზედ მოკ­ლე ნეს­ტა­რი, რო­მე­ლიც და­ნესტრი­სას ხე­ლე­ბის და­კოჟ­რილ კან­ში ვერ აღ­წევს. გი­გან­ტურ კრა­ზა­ნას ფუტ­კარ­თან შე­და­რე­ბით ხუთ­ჯერ მეტი შხა­მი აქვს, რის გა­მოც მისი და­ნესტვრა ადა­მი­ან­ში სე­რი­ო­ზულ და მტკივ­ნე­ულ და­სი­ე­ბას გა­ნა­პი­რო­ბებს. არის მო­საზ­რე­ბა, რომ ევ­რო­პუ­ლი კრა­ზა­ნას (ონა­ვა­რა) მიერ ადა­მი­ა­ნის ერ­თდრო­უ­ლად სამ­ჯერ და­ნესტრი­სას შე­იძ­ლე­ბა ლე­ტა­ლუ­რი გა­მო­სა­ვა­ლი დად­გეს.

და­ნესტრილ ადა­მინს, თუ აღე­ნიშ­ნე­ბა ძლი­ე­რი ინ­ტოქ­სი­კა­ცი­ის ნიშ­ნე­ბი (პირ­ში ე.წ. მე­ტა­ლის გემო, გო­ნე­ბის და­კარ­გვა, წნე­ვის მკეთ­რად და­ცე­მა, სუნ­თქვის გაძ­ნე­ლე­ბა, ღე­ბი­ნე­ბა და სხვა) პირ­ველ რიგ­ში, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, თა­ვი­დან აცი­ლე­ბულ იქ­ნას ანა­ფი­ლო­ქ­სი­უ­რი შო­კის გან­ვი­თა­რე­ბა. პა­ცი­ენ­ტის მდგო­მა­რე­ო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ე­ნე­ბით ვე­ნა­ში/კუნთში უნდა გა­კეთ­დეს ად­რე­ნა­ლი­ნი (ან ანა­ლო­გი). დექ­სა­მე­ტა­ზო­ნი რო­მელ­საც ადა­მი­ა­ნე­ბი ხში­რად იყე­ნე­ბენ, ყო­ველ­თვის არაა ეფექ­ტუ­რი.

სუპ­რას­ტი­ნის აბე­ბის მი­ღე­ბა რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია დაკ­ბე­ნის შემ­დგომ მსუ­ბუ­ქად გა­მო­ხა­ტუ­ლი ალერ­გი­უ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი­სას. ამა­თან ერ­თად, ჭრი­ლო­ბა­ში ინ­ფექ­ცი­ის შეჭ­რის პრე­ვენ­ცი­ის­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ნაკ­ბე­ნი ად­გი­ლის ან­ტი­სეპ­ტი­კით და­მუ­შა­ვე­ბა.

კრა­ზა­ნე­ბის და­ფიქ­სი­რე­ბი­სას დაკ­ბე­ნის პრე­ვენ­ცი­ი­სა და შე­სა­ბა­მი­სად არა­სა­სურ­ვე­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის­გან თავ­და­სა­ცა­ვად აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მათი რა­ო­დე­ნო­ბის შემ­ცი­რე­ბა ყვე­ლა ხელ­მი­სა­წდო­მი მე­თო­დით. თუ არ არის ხან­ძრის გა­ჩე­ნის სა­შიშ­რო­ე­ბა, ეფექ­ტუ­რია ტრა­დი­ცი­უ­ლი მე­თო­დი, ღა­მით ჩი­რაღ­დნე­ბით ბუ­დის გა­მოწ­ვა. კრა­ზა­ნე­ბი სიბ­ნე­ლე­ში მიფ­რი­ნა­ვენ ცე­ცხლის­კენ, ეწ­ვე­ბათ ფრთე­ბი და ვე­ღარ ფრე­ნენ, თუმ­ცა ფრთებ­დამ­წვა­რი კრა­ზა­ნე­ბის კბე­ნის­გან თავ­და­სა­ცა­ვად მა­ინც სიფრ­თხი­ლეა სა­ჭი­რო.

შე­იძ­ლე­ბა მათი გა­ნად­გუ­რე­ბა სხვა­დას­ხვა ქი­მი­უ­რი ინ­სექ­ტი­ცი­დე­ბით, სას­ხუ­რებ­ლის ძლი­ე­რი ჭავ­ლით. სინ­თე­ზუ­რი პი­რეტ­რო­ი­დე­ბის ან ნე­ო­ნი­კო­ი­ტო­დე­ბის ან/და მათი ნა­რე­ვე­ბის გა­ა­მო­ყე­ნე­ბით (ალ­პა­კი, ალ­პგო­რი, ან­ტი­გო, აქ­ტა­რა, აცე, ბესტ-ალფა, ბინ­გო, დელ­ტატ­რი­ნი, ზონ­დე­რი, ტალ­სტა­რი და სხვა). ძალ­ზედ ეფექ­ტუ­რია სა­ფუტკრე­ებ­ში და სახ­ლებ­შიც მარ­ტი­ვი ტი­პის მი­სა­ტყუ­ა­რი მწერმ­ჭე­რი ხა­ფან­გე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა.

თეთრ გამჭვირ­ვა­ლე პლასტმა­სის ბოთლს (1-2 ლიტ­რი­ა­ნი), მო­ა­ჭე­რით ბოთ­ლის1/3 და გად­მობ­რუ­ნე­ბუ­ლი თა­ვით დაბ­ლა ჩად­გით ბოთ­ლში, ან ბოთ­ლის სა­ხუ­რავ­ში გა­ა­კე­თეთ კრა­ზა­ნის სი­გა­ნის შე­სა­ტყვის ნახ­ვრე­ტი - 2-2,5 მმ. გი­გან­ტუ­რი კრა­ზა­ნას წი­ნა­აღ­მდეგ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა მხო­ლოდ თა­ვახ­დი­ლი ბოთ­ლი, რად­გან სხვა შემ­თხვე­ვა­ში იგი ნახ­ვრეტ­ში ვერ ეტე­ვა და ამის გამო ასე­თი მწერ­სა­ჭე­რის გა­კე­თე­ბას აზრი არ აქვს. ბოთ­ლში ჩა­ას­ხით 200-300 გ ოდ­ნავ ამ­ჟა­ვე­ბუ­ლი (ამ­ჟა­ვე­ბულს ფუტ­კა­რი არ ეტა­ნე­ბა) ტკბი­ლი სირო­ფი და დად­გით სკე­ბის სი­ახ­ლო­ვეს. კრა­ზა­ნა შეძ­ვრე­ბა ბოთ­ლში და უკან ვე­ღარ ამო­დის.

ასე­ვე ეფექ­ტუ­რია, პლასტმა­სის თვით­ნა­კეთ მი­სა­ტყუ­ე­ბელ ბოთლხა­ფან­გში ჩა­ის­ხას 0,5 ლ ლუდ­ში გახ­სნი­ლი 1-2 კოვ­ზი თაფ­ლი. კრა­ზა­ნე­ბის რი­ცხოვ­ნო­ბის შე­სამ­ცი­რებ­ლად შე­იძ­ლე­ბა მი­სა­ტყუ­არ ნა­რე­ვებს და­ვუ­მა­ტოთ ქლორ­პი­რიფ­სის მცი­რე დო­ზაც.

კრა­ზა­ნის ბუ­დე­ე­ბის აღ­მო­სა­ჩე­ნად გულ­დას­მით უნდა და­ვათ­ვა­ლი­ე­როთ სკე­ბი­დან და­ახ­ლო­ე­ბით 250-300 მ-იან დი­ა­მეტრზე მდე­ბა­რე მიწა, ფლა­ტე­ე­ბი, ხე­ე­ბი, ფუ­ღუ­რო­ე­ბი, ხის ანა­ხეთ­ქე­ბი, შე­ნო­ბა ნა­გე­ბო­ბე­ბი, მათი სხვე­ნი და ხის სახ­ლებ­ზე აკ­რუ­ლი ფიც­რე­ბი და ში­ფე­რე­ბი. თუ კრა­ზა­ნის ბუ­დე­ებს ვერ აღ­მო­ვა­ჩი­ნეთ, შე­საძ­ლე­ბე­ლია წვრი­ლი ალის­ფე­რი/წი­თე­ლი ლენ­ტი ფრთხი­ლად შე­ა­ბათ და­ჭე­რილ კრა­ზა­ნას მკერ­დსა და მუ­ცელს შო­რის შე­ვიწ­რო­ვე­ბულ ად­გი­ლას, გა­უშ­ვათ და ამ მე­თო­დით აუ­ცი­ლებ­ლად მი­აგ­ნებთ კრა­ზა­ნე­ბის კო­ლო­ნი­ას.

ონა­ვა­რა ისე­დაც საკ­მა­ოდ დიდი ზო­მი­საა, კარ­გად ჩანს და მისი ბუ­დის მი­საგ­ნე­ბად კრა­ზა­ნა და­მა­ტე­ბით მო­ნიშ­ვნას არ სა­ჭი­რო­ებს.