სო­ცი­ა­ლუ­რი პრო­ექ­ტი "ქა­ლე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­დან" წარ­მო­გიდ­გენთ 51 წლის ქე­თე­ვან სუ­ჯაშ­ვილს ყაზ­ბე­გი­დან:

"ოდით­გან­ვე ესე­თი წეს-ჩვე­უ­ლე­ბა იყო აქა: კა­ცე­ბი რო მი­დი­ოდ­ნენ ცხორ­ში, მო­ხე­ვე ქა­ლე­ბი რჩე­ბოდ­ნენ ად­გილ­ზე. ქა­ლე­ბი თა­ვის საქ­მე­საც აკე­თებ­დნენ და კა­ცი­სა­საც. ოჯა­ხის უფ­რო­სად დედა მი­იჩ­ნე­ო­და, რო­მე­ლიც სა­კუჭ­ნა­ო­საც გა­ნა­გებ­და და საქ­მე­საც ანა­წი­ლებ­და ოჯა­ხის სხვა წევ­რებ­ზე.

ყაზ­ბეგ­ში და­ვი­ბა­დე. მა­მა­ჩემს სამი გოგო ყავ­და და გულ­და­წყვე­ტი­ლი იყო, ბიჭი რომ არ გა­უჩ­ნდა. ჩვენ კი­დევ გო­გო­ე­ბი ყვე­ლა­ფერს ვა­კე­თებ­დით, რომ მა­მას უბი­ჭო­ბა არ ეგ­რძნო, შრო­მა­შიც არ ჩა­მო­ვუ­ვარ­დე­ბო­დით ბი­ჭებს. დღეს მე­ტყვის ხოლ­მე, ბიჭი რომ მყო­ლო­და, შენ­ნა­ი­რი ყო­ჩა­ღი ვერ იქ­ნე­ბო­დაო.

ეკო­ნო­მი­კურ­ზე ჩა­ვა­ბა­რე და დიდ ხანს ვმუ­შა­ობ­დი რუს­თა­ვის სა­გა­და­სა­ხა­დო­ში, მა­ნამ სა­ნამ ჩემი ქმა­რი სა­მუ­შა­ოდ კა­ხეთ­ში არ გა­და­ვი­და და მეც მო­მი­წია სა­მუ­შა­ო­ზე უა­რის თქმა და მას­თან ერ­თად გა­დას­ვლა იქ სა­ცხოვ­რებ­ლად. აქ გარ­კვე­უ­წი­ლად მა­მა­ჩემ­მაც ითა­მა­შა როლი, კა­ცის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას რომ დავ­მორ­ჩი­ლე­ბო­დი. კა­ხეთ­ში ცხოვ­რე­ბის პე­რი­ოდ­ში დიდი ხნით მოვ­წყდი ჩემს პრო­ფე­სი­ას და 12 წლის თა­ნა­ცხოვ­რე­ბის მერე, უკვე როცა ქმარს დავ­ცილ­დი და ყაზ­ბეგ­ში დავ­ბრუნ­დი, ძა­ლი­ან გა­მი­ჭირ­და სა­კუ­თა­რი ად­გი­ლის პოვ­ნა და თვით­რე­ა­ლი­ზა­ცია.

36 წლის ვი­ყა­ვი, როცა მკერ­დის სიმ­სივ­ნე და­მიდ­გი­ნეს. ვერ ვი­ტყვი, რომ ეს ჩემი ტრა­გე­დია იყო, უფრო ჩემ­მა დებ­მა და ოჯა­ხის წვრებ­მა გა­და­ი­ტა­ნეს მძი­მედ. მახ­სოვს პირ­ვე­ლად ჩემ­მა პა­ტა­რა დამ რომ იტი­რა ოპე­რა­ცი­ის წინ, ეს იყო დიდი შოკი და მა­შინ გა­ვი­აზ­რე, რომ ადა­მი­ა­ნი სას­რუ­ლია. დედა მე მიფრ­თხილ­დე­ბო­და და არა­ფერს მე­უბ­ნე­ბო­და, მე კი დე­დას. ეს და­ა­ვა­დე­ბა ჩემ­თვის იყო სა­ჩუ­ქა­რი­ვით - სა­ი­დან­ღაც უნდა გა­მოვ­სუ­ლი­ყა­ვი და სა­დღაც წავ­სუ­ლი­ყა­ვი. ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო რაც აღ­მო­ვა­ჩი­ნე, ეს იყო ადა­მი­ა­ნის მნიშ­ვნე­ლოვ­ნე­ბის გან­ცდა, თით­ქოს სხვა ყვე­ლა­ფე­რი, რაც შე­გიქ­მნია, აზრს კარ­გავს. უფრო თა­ნამ­გრძნო­ბი და მიმ­ტე­ვე­ბე­ლი გამ­ხა­და ადა­მი­ა­ნე­ბის მი­მართ.

ოპე­რა­ცი­ის შემ­დეგ ქი­მი­ის რამ­დე­ნი­მე კურ­სი გა­ვი­კე­თე. რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ის პე­რი­ოდ­ში მახ­სოვს ძა­ლი­ან მჭირ­დე­ბო­და ბევ­რი სა­უ­ბა­რი და ამა­ში ჩემი და მეხ­მა­რე­ბო­და, ბევ­რს ვფიქ­რობ­დი მო­მა­ვალ­ზე, რას გა­ვა­კე­თებ­დი და რო­გორ და­ვიბ­რუ­ნებ­დი თვითრწმე­ნას, სად მოვ­ძებ­ნი­დი ჩემს ად­გილს.

ერთ დღეს ზა­ფხულ­ში მახ­სოვს, ის­რა­ე­ლი­დან ტუ­რის­ტებ­მა მო­მა­კი­თხეს "Do you have a shower?",- მკი­თხეს და პან­ტო­მი­მის ილე­თე­ბით ამიხ­სნეს, რა­საც გუ­ლის­ხმობ­დნენ. რამ­დე­ნი­მე დღე ჩემ­თან დარ­ჩნენ და მერე მთე­ლი ზა­ფხუ­ლის მან­ძილ­ზე სხვა ტუ­რის­ტებ­საც მიგ­ზავ­ნიდ­ნენ. ასე მოვ­სინ­ჯე 7 წლის წინ ტუ­რიზ­მში ბედი და წარ­მა­ტე­ბი­თაც გა­მო­მი­ვი­და. სულ ვცდი­ლობ­დი, აღე­ბუ­ლი თან­ხე­ბით რა­ღა­ცე­ე­ბი შე­მეც­ვა­ლა, რომ სახ­ლი სტუმ­რე­ბის­თვის უფრო კე­თილ­მო­წყო­ბი­ლი გამ­ხდა­რი­ყო. სა­ინ­ტე­რე­სო ისაა, რომ ტუ­რიზ­მის­თვის, რო­გორც ბიზ­ნე­სის­თვის შე­ხედ­ვა თა­ვი­დან გა­მი­ჭირ­და, რად­გან სტუ­მართ-მას­პინ­ძლო­ბა ისე­დაც ჩვე­ნი ჩვე­უ­ლე­ბაა და აბა ამ ჩვე­უ­ლე­ბა­ში ფული რო­გორ უნდა აიღო?!

ჩემი კი­დევ ერთი ბა­რი­ე­რი ტუ­რის­ტებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა­ში ინ­გლი­სუ­რი ენის არ­ცოდ­ნა იყო. ჟეს­ტე­ბის ენას ხში­რად მივ­მარ­თავ­დი და სხვა­თა შო­რის ჩემი უცხო­ე­ლი ტუ­რის­ტე­ბი და პარტნი­ო­რე­ბი ამა­ში მეხ­მა­რე­ბოდ­ნენ. სა­ერ­თოდ ძა­ლი­ან კომ­ფორ­ტუ­ლად ვგრძნობ თავს როცა საქ­მი­ა­ნი ურ­თი­ერ­თო­ბა ქა­ლებ­თან მაქვს, მათ­თან ერ­თად და­წყე­ბუ­ლი საქ­მე ყო­ველ­თვის ბო­ლო­ში გა­დის და წარ­მა­ტე­ბი­თაც. მა­ინც ერ­თნა­ი­რი გა­მოც­დი­ლე­ბა გვაქვს და უკე­თე­სად გვეს­მის ერ­თმა­ნე­თის გა­სა­ჭი­რის. მახ­სოვს, ერთ ზა­ფხულს ბევ­რი სტუ­მა­რი მყავ­და. მა­შინ მარ­ტო­კა ვმუ­შა­ობ­დი და ყვე­ლაფ­რის კე­თე­ბა მე მი­წევ­და - და­ლა­გე­ბა, სა­დი­ლით გა­მას­პინ­ძლე­ბა. ერთ სა­ღა­მოს სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში რომ შე­ვე­დი ჭურ­ჭლის უზარ­მა­ზა­რი გო­რის და­სა­რე­ცხად, სტუ­მარ­მა გო­გო­ნებ­მა მი­თხრეს, ქე­თი­ნო დაღ­ლი­ლი ხარ და წადი და­წე­ქიო. ვი­ფიქ­რე, დავ­წვე­ბი და ჭურ­ჭელს ხვალ მივ­ხე­დავ-თქო. მე­ო­რე დი­ლით მთე­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლო და­სუფ­თა­ვე­ბუ­ლი დამ­ხვდა და მა­ცი­ვარ­ზე მიკ­რუ­ლი იყო ფურ­ცე­ლი, სა­დაც ეხა­ტა გა­ღი­მე­ბუ­ლი სახე და ეწე­რა Kiss. მივ­ხვდი იმ გო­გო­ე­ბის ნა­მოქ­მე­და­რი რომ იყო. ავ­დე­ქი, წა­ვის­ვი წი­თე­ლი პო­მა­და, ვა­კო­ცე ფურ­ცელს და მი­ვა­კა­რი უკან. იმ­დე­ნი ვი­ხა­ლი­სეთ იმ დი­ლას. ასე ნელ-ნელა ვსწავ­ლობ­დი და ვი­მახ­სოვ­რებ­დი ინ­გლი­სურ სი­ტყვებს. ახლა უკვე ტე­ლე­ფონ­ზეც შე­მიძ­ლია გა­ვა­გე­ბი­ნო სტუ­მარს ჩემი სათ­ქმე­ლი და მი­სიც გა­ვი­გო.

ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო ცხოვ­რე­ბა მაქვს. ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­ში არ ვარ ნამ­ყო­ფი, მაგ­რამ აქ მო­დი­ან სხვა ქვეყ­ნე­ბი და მაც­ნო­ბენ თა­ვის კულ­ტუ­რას და ხალ­ხს. ერ­თმა ინ­გლის­ში ცნო­ბილ­მა უკ­რა­ი­ნელ­მა კუ­ლი­ნარ­მა ოლია ჰერ­კუ­ლეს­მა, თა­ვის ცნო­ბილ კუ­ლი­ნა­რი­ულ წიგნ­ში ჩემი მო­ხე­ვუ­რი კერ­ძე­ბის რე­ცეპ­ტე­ბიც შე­იყ­ვა­ნა და ჩემი სუ­რა­თე­ბით გა­მო­აქ­ვეყ­ნა.

ტუ­რის­ტე­ბი ხში­რად მე­კი­თხე­ბი­ან, კა­ცე­ბი სადა გყავ­თო, რად­გან ამ საქ­მე­ში მე, დედა და ჩემი დები ვართ ჩარ­თუ­ლი. ამის ჩე­მე­ბუ­რი ახ­სნა მაქვს: საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის პე­რი­ოდ­ში ჩვე­ნი კა­ცე­ბი ცხოვ­რობ­დნენ რო­გორც მე­ფე­ე­ბი, იო­ლად შო­უ­ლობ­დნენ ფულს და ოჯა­ხებს აცხოვ­რებ­დნენ, შემ­დეგ და­ი­შა­ლა ეს კავ­ში­რი აღარ იყო სა­მუ­შაო და კა­ცებ­მა ვე­ღარ გა­ი­გეს რა უნდა ეკე­თე­ბი­ნათ. ამ დროს ისევ ქალ­მა აიღო ხელ­ში ყვე­ლა­ფე­რი, რომ შვი­ლე­ბი გა­და­ერ­ჩი­ნა. სა­ქარ­თვე­ლო თუ გა­დარ­ჩა ამ პე­რი­ოდ­ში, ისევ ქა­ლე­ბის ჟი­ნით, რომ ოჯახს არა­ფე­რი მო­აკ­ლდეს და სას­ტუმ­რო ბიზ­ნეს­შიც წამ­ყვა­ნი როლი მა­ინც ქა­ლებს უკა­ვი­ათ.

ყაზ­ბეგ­ში რამ­დე­ნი­მე წლის წინ შე­იქ­მნა ად­გი­ლობ­რი­ვი გან­ვი­თა­რე­ბის ჯგუ­ფი, ერო­კავ­ში­რის ქვეყ­ნე­ბის გა­მოც­დი­ლე­ბა­ზე და­ფუძ­ნე­ბით, რომ­ლის აქ­ტი­უ­რი წევ­რი გავ­ხდი. ამ ჯგუ­ფის მეშ­ვე­ო­ბით ად­გი­ლობ­რი­ვი მო­სახ­ლე­ო­ბა ჩარ­თუ­ლია სოფ­ლის პრობ­ლე­მე­ბის გა­და­წყვე­ტა­ში. ამ მიდ­გო­მამ აქა­ურ ხალ­ხს ბევ­რი რა­მის გა­კე­თე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა მის­ცა. ჩვე­ნი გა­მოც­დი­ლე­ბა და­სა­კარ­გი არაა და მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტებ­მა ეს უნდა გა­მო­ი­ყე­ნოს. ჩვენ უფრო გვეს­მის სო­ფელს რა ჭირ­დე­ბა, იმი­ტომ რომ ამ წი­აღ­ში გვი­წევს ყო­ველ­დღი­უ­რი ცხოვ­რე­ბა. ჩემი ინი­ცი­ა­ტი­ვით მო­ვა­წეს­რი­გეთ გერ­გე­თის ასას­ვლელ­თან ნაგ­ვის პრობ­ლე­მა და და­ვა­მა­ტეთ სა­ნაგ­ვე ბუნ­კე­რე­ბი, დავ­ნომ­რეთ ქუ­ჩე­ბი ქვე­მო გერ­გეტ­ში, ხე­ვის­ბე­რის და გერ­გე­ტის ქუჩა. ახლა გვაქვს ინი­ცი­ა­ტი­ვა, ყაზ­ბე­გი ზამ­თარ­შიც მომ­ხიბ­ვლე­ლი გავ­ხა­დოთ ტუ­რის­ტე­ბის­თვის და სა­თხი­ლა­მუ­რო ბი­გე­ლი და­ვა­მონ­ტა­ჟოთ. მთა­ვა­რია თვით­მმარ­თვე­ლო­ბამ მოგ­ვის­მი­ნოს და დაგ­ვი­ჯე­როს.

ახლა ვგეგ­მავ ყაზ­ბეგ­ში ქალ­თა კლუ­ბის შექ­მნას. რე­გი­ო­ნებ­ში გან­სა­კუთ­რე­ბით უჭირთ ქა­ლებს ერ­თმა­ნეთ­თან კო­მუ­ნი­კა­ცია, რად­გან აქ ცოტა თავ­შეყ­რის ად­გი­ლია ქა­ლე­ბის­თვის. მინ­და შევ­ქნა ად­გი­ლი, სა­დაც მი­ვალთ ქა­ლე­ბი და თუნ­დაც გულს ამო­ვი­ღებთ, დავ­ჯდე­ბით და ვი­სა­უბ­რებთ, ერ­თმა­ნეთს აზ­რებს გა­ვუც­ვლით და რა­ღა­ცე­ებს ვას­წავ­ლით. იდეა რომ წარ­მო­იშ­ვე­ბა, ქა­ლე­ბი არი­ან ხოლ­მე ამის ხორ­ცშემსხმე­ლე­ბი და გვჭირ­დე­ბა სივ­რცე, სა­დაც გა­ვუ­ზი­ა­რებთ ერ­თმა­ნეთს იდე­ებს. ქა­ლე­ბი ბევ­რს ვშრო­მობთ და გვინ­და ძლი­ე­რი ბირ­თვი შევ­ქმნათ უკე­თე­სი ცხოვ­რე­ბი­სათ­ვის სოფ­ლად.

ასე­ვე მინ­და შევ­ქმნა კი­ბოს დი­აგ­ნო­ზის მქო­ნე ქა­ლე­ბის სა­რე­ა­ბი­ლი­ტა­ციო ცენ­ტრი ყაზ­ბეგ­ში. ვიცი ეს რა რთუ­ლია - თუ ძლი­ე­რი არ ხარ და გვედრში არა­ვინ გიდ­გას, გა­გი­ჭირ­დე­ბა და­იბ­რუ­ნო ცხოვ­რე­ბის იმე­დი. მინ­და ასეთ ქა­ლებს სა­უბ­რე­ბით, ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­წო­დე­ბით და გვერ­დში დგო­მით, ისევ და­ვუბ­რუ­ნო სი­ცო­ცხლის სურ­ვი­ლი და სა­კუ­თა­რი თავი ვა­პოვ­ნი­ნო, რო­გორც ეს ერთხელ მე თვი­თონ შევ­ძე­ლი".

© 2017 სო­ცი­ა­ლუ­რი პრო­ექ­ტი "ქა­ლე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­დან" ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ქალ­თა სა­ი­ნი­ცი­ა­ტი­ვო ჯგუ­ფის "ქა­ლის ხმა" მიერ. (ავტ. მა­ი­კო ჩი­ტა­ია; იდა ბახ­ტუ­რი­ძე; ნინო გა­მი­სო­ნია). ფოტო: ნინა ბა­ი­და­უ­რი; სა­ლო­მე ცო­ფუ­რაშ­ვი­ლი. პრო­ექ­ტი მიმ­დი­ნა­რე­ობს ეროვ­ნულ-დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ინ­სტი­ტუ­ტის (NDI) მხარ­და­ჭე­რით და შვე­დე­თის გან­ვი­თა­რე­ბის სა­ა­გენ­ტოს (SIDA) ფი­ნან­სუ­რი მხარ­და­ჭე­რით. #ქა­ლე­ბი­სა­ქარ­თვე­ლო­დან

ფოტო: ნინა ბა­ი­და­უ­რი