ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტის სტა­ბი­ლუ­რო­ბის­თვის მთავ­რო­ბამ ეროვ­ნულ ბანკთან ერ­თად, ე.წ. ლა­რი­ზა­ცი­ის გეგ­მა შე­ი­მუ­შა­ვა. გეგ­მის გარ­კვე­უ­ლი პუნ­ქტე­ბი მთავ­რო­ბის გუ­შინ­დელ სხდო­მა­ზე პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრმა გა­ახ­მა­უ­რა. გი­ორ­გი კვი­რი­კაშ­ვილ­მა იმ და­გეგ­მილ მნიშ­ვნე­ლო­ვან ეკო­ნო­მი­კურ ცვლი­ლე­ბებ­ზე ისა­უბ­რა, რო­მე­ლიც მო­მა­ვა­ლი წლი­დან ამოქ­მედ­დე­ბა.

რას გუ­ლის­ხმობს "ლა­რი­ზა­ცი­ის გეგ­მა" - 2015 წლის 1 იან­ვრამ­დე უცხო­უ­რი ვა­ლუ­ტით გა­ცე­მულ სეს­ხებ­სა და ყვე­ლა ცვლა­დი გა­ნაკ­ვე­თის სეს­ხე­ბის­თვის ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი აუქ­მებს წი­ნას­წარ და­ფარ­ვის სა­კო­მი­სი­ოს; მო­სახ­ლე­ო­ბას სა­შუ­ა­ლე­ბა ექ­ნე­ბათ 2015 წლამ­დე დო­ლარ­ში აღე­ბუ­ლი სეს­ხე­ბი გა­და­ა­ლა­რონ არ­სე­ბულ კურს - 20 პუნ­ქტით (მაგ. 2.5 კურ­სის შემ­თხვე­ვა­ში გა­და­ლარ­დე­ბა 2.3 კურ­სით); იკ­რძა­ლე­ბა ახა­ლი სეს­ხე­ბის აღე­ბა დო­ლარ­ში; ნე­ბის­მი­ე­რი პრო­დუქ­ცი­ის გა­ყიდ­ვი­სას კომ­პა­ნი­ებ­მა ფასი უნდა გა­მო­ა­ცხა­დონ ლარ­ში (მა­გა­ლი­თად, სამ­შე­ნებ­ლო კომ­პა­ნი­ამ ბი­ნის ფასი უნდა გა­მო­ა­ცხა­დოს ლა­რით და, სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში, მი­უ­თი­თოს ფასი ნე­ბის­მი­ერ სხვა ვა­ლუ­ტით); იკ­რძა­ლე­ბა ონ­ლა­ინ სეს­ხე­ბი.

ასე­ვე მცირ­დე­ბა ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ულ ხარ­ჯე­ბი და ბი­უ­როკ­რა­ტი­ულ აპა­რა­ტი; 10%-ით მცირ­დე­ბა შრო­მის ანა­ზღა­უ­რე­ბის ფონ­დი და ასე­ვე 10%-ით მცირ­დე­ბა ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი; იზ­რდე­ბა აქ­ცი­ზი თამ­ბა­ქოს ნა­წარმ­ზე (0.60 თეთ­რი); იზ­რდე­ბა იმ­პორ­ტი­რე­ბულ ავ­ტო­მო­ბი­ლებ­ზე აქ­ცი­ზის გა­ნაკ­ვე­თი; 60%-ით მცირ­დე­ბა აქ­ცი­ზის გა­და­სა­ხა­დი ჰიბ­რი­დუ­ლი ავ­ტო­მო­ბი­ლე­ბის იმ­პორტზე.

რო­გორ აფა­სე­ბენ ეკო­ნო­მი­კუ­რი ექ­სპერ­ტე­ბი "ლა­რი­ზა­ცი­ის გეგ­მას" და რა სარ­გე­ბელს მო­უ­ტანს იგი ქვე­ყა­ნას?

ეკო­ნო­მი­კის ექ­სპერ­ტის, ლე­ვან კა­ლან­და­ძის გან­ცხა­დე­ბით, ლა­რი­ზა­ცი­ის თე­მამ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად უნდა და­ა­ლა­გოს და და­ამ­შვი­დოს სა­ვა­ლუ­ტო ბა­ზარ­ზე არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბა.

"ვფიქ­რობ, ამან რო­გორც ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს, ისე მო­ქა­ლა­ქე­ებს, მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად უნდა შე­უმ­ცი­როს ის რის­კე­ბი, რო­მე­ლიც ლა­რის კურ­სის ცვლი­ლე­ბე­ბის დროს ფი­ნან­სუ­რი და­ნა­კარ­გე­ბის სა­ხით აქვთ. ფი­ნან­სუ­რი სტა­ბი­ლუ­რო­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა უნდა გახ­დეს ეკო­ნო­მი­კუ­რი პრო­ცე­სე­ბის აღ­ძვრის ერთ-ერთი სა­ფუძ­ვე­ლი. მე­ო­რე სა­კი­თხია სა­ბი­უ­ჯე­ტო პრო­ცე­სებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი თე­მე­ბი. სწო­რი აქ­ცენ­ტია გა­კე­თე­ბუ­ლი, როცა ვსა­უბ­რობთ ხარ­ჯე­ბის შემ­ცი­რე­ბა­ზე, სა­სურ­ვე­ლი იქ­ნე­ბა, რომ ხარ­ჯე­ბის ოპ­ტი­მი­ზა­ცია 2017 წლის გარ­და, 2018 წელ­საც გაგ­რძელ­დეს და შემ­დე­გი თემა უკავ­შირ­დე­ბა აქ­ცი­ზის გა­ნაკ­ვე­თის ზრდას. აქ­ცი­ზის გა­ნაკ­ვე­თის ზრდა სა­ინ­ტე­რე­სოა იმ თვალ­საზ­რი­სით, რომ გა­ნაკ­ვე­თის მა­ტე­ბა სა­შუ­ა­ლე­ბას გვაძ­ლევს არა მხო­ლოდ სა­ბი­უ­ჯე­ტო შე­მო­სავ­ლებ­ში მი­ვი­ღოთ ზრდა, არა­მედ აქ­ცი­ზი არის უნი­კა­ლუ­რი გა­და­სა­ხა­დი იმ თვალ­საზ­რი­სით, რომ აქ­ცი­ზის ზრდა პირ­და­პირ იწ­ვევს იმ­პორ­ტის შემ­ცი­რე­ბას. იმ­პორ­ტის შემ­ცი­რე­ბა ერთ-ერთი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გა­მოწ­ვე­ვაა ჩვენ­თვის, რად­გან უარ­ყო­ფი­თი სა­გა­დამ­ხდე­ლო ბა­ლან­სი, უარ­ყო­ფი­თი სალ­დო წარ­მოდ­გენს ერთ-ერთ მნიშ­ვნე­ლო­ვან თე­მას. ანუ სა­ვა­ლუ­ტო ნა­კა­დე­ბის შემ­ცი­რე­ბის ტენ­დენ­ცი­ის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ფი­ნან­სუ­რი სტა­ბი­ლუ­რო­ბის თვალ­საზ­რი­სი­თაც პო­ზი­ტი­უ­რი შე­დე­გის მომ­ტა­ნი იქ­ნე­ბა", - გა­ნა­ცხა­და კა­ლან­და­ძემ.

მისი თქმით, ეს არის აუ­ცი­ლე­ბე­ლი ნა­ბი­ჯე­ბი, რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა მო­მა­ვალ­ში სა­ფუძ­ვე­ლი გახ­დეს, შე­დეგ­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი და ეფექ­ტი­ა­ნი პო­ლი­ტი­კის. "ვნა­ხოთ, ვფიქ­რობ, გარე ფაქ­ტო­რე­ბი ამ ეტაპ­ზე და­ლა­გე­ბუ­ლია, რა­ი­მე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი რისკ-ფაქ­ტო­რი არ იკ­ვე­თე­ბა ჯერ­ჯე­რო­ბით და თუ მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლი იქ­ნე­ბა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა იმ პრო­ექ­ტე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა­ში, რაც და­ა­ნონ­სე­ბუ­ლია, მხედ­ვე­ლო­ბა­ში მაქვს ინფრას­ტრუქ­ტუ­რუ­ლი პრო­ექ­ტე­ბი, სივ­რცი­თი მო­წყო­ბის კონ­ცე­ფი­ის გან­ვი­თა­რე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში, სრუ­ლი­ად შე­საძ­ლე­ბე­ლია ეს ინი­ცი­ა­ტი­ვე­ბი სა­ფუძ­ვე­ლი გახ­დეს სტა­ბი­ლი­ზა­ცი­ის, ნორ­მა­ლუ­რი მას­შტა­ბის და ხა­რის­ხის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის ქვე­ყა­ნა­ში და ამან ხელი შე­უ­წყოს სწო­რი ეკო­ნო­მი­კუ­რი პო­ლი­ტი­კის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას", - გან­მარ­ტა კა­ლან­და­ძემ.

ეკო­ნო­მის­ტი აკა­კი ცო­მა­ია მი­იჩ­ნევს, რომ მთავ­რო­ბის ე.წ. ლა­რი­ზა­ცი­ის გეგ­მით ვერც სწრა­ფი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ზრდა და ვერც ლა­რის გამ­ყა­რე­ბა ვერ მი­იღ­წე­ვა. რო­გორც "ინ­ტერპრეს­ნი­უსს" ეკო­ნო­მის­ტმა გა­ნუ­ცხა­და, მთავ­რო­ბა რე­ა­ლუ­რად ვერ აც­ნო­ბი­ე­რებს იმას, თუ რა გა­მოწ­ვე­ვე­ბის წი­ნა­შე დგას ქვე­ყა­ნა.

"მთავ­რო­ბამ მიზ­ნად და­ი­სა­ხა სწრა­ფი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ზრდა და ის, რომ ამით ლარ­ზე ზე­წო­ლა შემ­ცირ­დე­ბა და ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტის გამ­ყა­რე­ბას შე­უ­წყობს ხელს. ამ სა­მოქ­მე­დო გეგ­მის სა­ფუძ­ველ­ზე მთავ­რო­ბამ ეს ორი მი­ზა­ნი გა­მოკ­ვე­თა. ვერც ერთი მი­ზა­ნი ვერ შეს­რულ­დე­ბა. ლარ­ზე ზე­წო­ლა არ მო­იხ­სნე­ბა და ლარ­ზე მო­თხოვ­ნა არ შემ­ცირ­დე­ბა. კო­მერ­ცი­ულ ბან­კებს, რომ­ლებ­საც სეს­ხი დო­ლარ­ში აქვთ გა­ცე­მუ­ლი, ასე­ვე მათ დე­პო­ზი­ტე­ბი აქვთ დო­ლარ­ში, ანუ ეს სა­ვა­ლუ­ტო რე­სურ­სი მათ მო­ი­ზი­დეს, ეს არ არის მათი სა­კუთ­რე­ბა, ეს არის მათი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა. შე­სა­ბა­მი­სად, თუ კლი­ენ­ტებ­ზე აღარ იქ­ნე­ბა კონ­ვერ­ტა­ცი­ის რის­კი, ეს რის­კი გა­და­ვა კო­მერ­ცი­ულ ბან­კებ­ზე, რად­გან კო­მერ­ცი­ულ ბან­კებ­ზე გა­და­ვა ეს სა­ვა­ლუ­ტო რის­კი, შე­სა­ბა­მი­სად, ეს სა­ვა­ლუ­ტო რის­კის კომ­პო­ნენ­ტიც იქ­ნე­ბა გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი ლა­რის საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვეთ­ში. ამ­დე­ნად და­სა­წყის­ში შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამან ცოტა და­დე­ბი­თად იმოქ­მე­დოს ლა­რის გამ­ყა­რე­ბის პრო­ცეს­ზე რად­გან თუ ადა­მი­ა­ნე­ბი მა­სობ­რი­ვად და­ი­წყე­ბენ დო­ლა­რის ლარ­ში გა­და­ტა­ნას, მა­შინ ეს ლა­რის გამ­ყა­რე­ბის პრო­ცესს, სა­ვა­რა­უ­დოდ, ხელს შე­უ­წყობს, მაგ­რამ რად­გან ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტა ისევ იქ­ნე­ბა და­სა­კონ­ვერ­ტე­ბე­ლი დო­ლარ­ში, რად­გან ბან­კებს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი აქვს დო­ლარ­ში გა­სას­ტუმ­რე­ბე­ლი, კო­მერ­ცი­უ­ლი ბან­კე­ბი შექ­მნი­ან უკვე დო­ლარ­ზე მო­თხოვ­ნას. შე­სა­ბა­მი­სად, ლარი ისევ გა­უ­ფა­სურ­დე­ბა", - გა­ნა­ცხა­და ცო­მა­ი­ამ.

რაც შე­ე­ხე­ბა ონა­ლა­ინ-სეს­ხებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით გა­კე­თე­ბულ გან­ცხა­დე­ბას, ეკო­ნო­მის­ტის შე­ფა­სე­ბით, ონ­ლა­ინ სეს­ხე­ბის აკ­რძალ­ვით პრობ­ლე­მა არ მოგ­ვარ­დე­ბა, უბ­რა­ლოდ მოხ­დე­ბა მისი ტრანსფორ­მი­რე­ბა. "ონ­ლა­ინ სეს­ხე­ბის გაქ­რე­ბი­ან და გაჩ­ნდე­ბი­ან სხვა სუ­ბიქ­ტე­ბი, რო­მე­ბიც ასე­ვე მო­მა­ვალ­ში დის­კუს­სის სა­გა­ნი გახ­დე­ბი­ან, რად­გან აღ­მოჩ­ნდე­ბა, რომ ის კონ­კრე­ტუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ადრე იღებ­დნენ ონა­ლინ სეს­ხებს, ისევ აკე­თე­ბენ ამას, ოღონდ ამ­ჯე­რად სხვა სუ­ბი­ექ­ტე­ბის­გან", - გა­ნა­ცხა­და ცო­მა­ი­ამ.

რაც შე­ე­ხე­ბა გა­და­სა­ხა­დის ზრდას, ცო­მა­ი­ას გან­ცხა­დე­ბით, ნაბ­თოპ­რო­დუქ­ტებ­ზე აქ­ცი­ზის ზრდა, გა­მო­იწ­ვევს მას­ზე ფა­სის ზრდას.

"თუ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ფა­სე­ბის დონე ასე თუ ისე არ იზ­რდე­ბა, ამის ერთ-ერთი ძი­რი­თა­დი მდგე­ნე­ლი არის ის, რომ მსოფ­ლიო ბა­ზარ­ზე ნავ­თო­ბპ­რო­დუქ­ტებ­ზე ფასი და­ბა­ლია. თუ ჩვენ ხე­ლოვ­ნუ­რად გვსურს, რომ ნავ­თო­ბპ­რო­დუქ­ტებ­ზე ფა­სე­ბი გაზ­რა­დოთ, ამით მთავ­რო­ბა თა­ვად ქმნის ინფლა­ცი­ურ რის­კებს. მთავ­რო­ბამ და­ი­ნა­ხა, რომ რე­ინ­ვეს­ტი­რე­ბუ­ლი მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დის გა­უქ­მე­ბის შემ­დეგ, ბი­უ­ჯეტ­ში ექ­ნე­ბა და­ახ­ლო­ე­ბით 500 მი­ლი­ო­ნი ლა­რის მო­ბი­ლი­ზე­ბის პრობ­ლე­მა და ეს მან და­ა­კომ­პენ­სი­რა იმით, რომ სხვა მი­მარ­თუ­ლე­ბით გა­და­სა­ხა­დე­ბი გა­ზარ­და. ანუ პირ­და­პი­რი გა­და­სა­ხა­დე­ბი შე­ამ­ცი­რა და არა­პირ­და­პი­რი გა­ზარ­და. სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ეს ეკო­ნო­მი­კა­ზე და­დე­ბი­თად არ იმოქ­მე­დებს. ხელს შე­უ­წყობს ეკო­ნო­მი­კა­ში მეტი პრობ­ლე­მის წარ­მოქ­მნას, ვიდ­რე მის გა­ჯან­სა­ღე­ბას. სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, მთავ­რო­ბის ასეთ პო­ლი­ტი­კას მე ვუ­წო­დებ­დი უპა­სუ­ხის­მგებ­ლოს და გა­უზ­რე­ბელს. რო­გორც ჩანს, დღე­ვან­დე­ლი მთავ­რო­ბა რე­ა­ლუ­რად ვერ აც­ნო­ბი­ე­რებს იმას, თუ რა გა­მოწ­ვე­ვე­ბის წი­ნა­შე დგას ქვე­ყა­ნა", - გა­ნა­ცხა­და ცო­მა­ი­ამ.

ექ­სპერტ გია ხუ­ხაშ­ვი­ლის გან­მარ­ტე­ბით კი, მთავ­რო­ბა გა­და­სა­ხა­დე­ბის გაზ­რდით ცდი­ლობს ამო­ი­ღოს ის თან­ხა, რო­მელ­საც რე­ინ­ვეს­ტი­რე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დის გა­უქ­მე­ბით კარ­გავს. "ძა­ლი­ან ნედ­ლი ინი­ცი­ა­ტი­ვაა და კონ­კრე­ტი­კა არის ცოტა. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ძნე­ლია, რა­ი­მე დი­აგ­ნო­ზის დას­მა, თუმ­ცა კი­დევ ერთხელ ვი­მე­ო­რებ, ეს არ არის სის­ტე­მუ­რი გა­და­წყვე­ტა და მხო­ლოდ პრობ­ლე­მის გა­და­გო­რე­ბას ემ­სა­ხუ­რე­ბა", - გა­ნა­ცხა­და გია ხუ­ხაშ­ვილ­მა.

რაც შე­ე­ხე­ბა რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის გამ­კაც­რე­ბას, ხუ­ხაშ­ვი­ლის აზ­რით, ეს მი­სა­სალ­მე­ბე­ლია ამ ეტაპ­ზე, რო­დე­საც ბევ­რი სა­ეჭ­ვო მო­თა­მა­შე გაჩ­ნდა ბა­ზარ­ზე, თუმ­ცა აქ­ცი­ზის ზრდა აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გა­უ­გე­ბა­რია.

"გა­მომ­დი­ნა­რე იქი­დან, რომ დღეს, მა­ღა­ლი სო­ცი­ა­ლუ­რი რის­კე­ბის დროს ადა­მი­ა­ნე­ბი ძა­ლი­ან სა­რიკ­სო გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბებს იღე­ბენ, რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის გამ­კაც­რე­ბა ალ­ბათ მი­სა­სალ­მე­ბე­ლია ამ ეტაპ­ზე, იმი­ტომ რომ ბევ­რი სა­ეჭ­ვო მო­თა­მა­შე გაჩ­ნდა ამ ბა­ზარ­ზე, რომ­ლებ­საც ფან­ტას­ტი­კუ­რი პრო­ცენ­ტე­ბი აქვთ და ადა­მი­ა­ნე­ბის სა­სო­წარ­კვე­თას იყე­ნე­ბენ მათი მდგო­მა­რე­ო­ბის კი­დევ უფრო და­სამ­ძი­მებ­ლად. სხვა სა­კი­თხია იგი­ვე აქ­ცი­ზე­ბის ზრდა. ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის პო­ლი­ტი­კა აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გა­უ­გე­ბა­რი და ძა­ლი­ან წი­ნა­აღ­მდე­გობ­რი­ვია. რე­ინ­ვეს­ტი­რე­ბის ფარ­გლებ­ში მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დის გა­უქ­მე­ბას თით­ქოს ის მთა­ვა­რი ამო­ცა­ნა ჰქონ­და, რომ ეკო­ნო­მი­კა­ში ჩა­ე­ტო­ვე­ბი­ნა ფული, მაგ­რამ აქ­ცი­ზე­ბის მო­მა­ტე­ბით, ფაქ­ტობ­რი­ვად, და­ახ­ლო­ე­ბით იგი­ვე თან­ხას უკან იღებს ეკო­ნო­მი­კი­დან. ასე წყვე­ტენ სა­ბი­უ­ჯე­ტო პრობ­ლე­მას, ანუ მათ შე­შინ­დათ თა­ვი­სი­ვე ინი­ცი­ა­ტი­ვის და იმის­თვის, რომ ბი­უ­ჯეტ­ში თან­ხე­ბი ამო­ე­ქა­ჩათ, გა­ზარ­დეს გა­და­სა­ხა­დე­ბი. მაგ­რამ მა­შინ რა აზრი ჰქონ­და ამ ინი­ცი­ა­ტი­ვას? ერთი ხე­ლით მის­ცე და მე­ო­რე ხე­ლით წა­არ­თვა ეკო­ნო­მი­კას, ეს არ არის პო­ლი­ტი­კა, ეს არის შე­ში­ნე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის ძა­ლი­ან სტი­ქი­უ­რი ქმე­დე­ბე­ბი. ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას, ერთი მხრივ, ეს­მის, რომ სე­რი­ო­ზუ­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბი აქვს მი­სა­ღე­ბი, მაგ­რამ მე­ო­რე მხრივ, არ არის მზად, რომ სე­რი­ო­ზულ რე­ფორ­მა­ზე აი­ღოს პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა და ასე­თი მერ­ყე­ვი, წინ და უკან სირ­ბი­ლის რე­ჟიმ­ში ცდი­ლობს, რომ რა­ღაც გა­და­ა­გო­როს ცოტა ხნით მა­ინც", - გა­ნა­ცხა­და გია ხუ­ხაშ­ვილ­მა.

ექ­სპერ­ტი ყუ­რა­დღე­ბას ამახ­ვი­ლებს იმ ფაქ­ტზე, რომ ნავ­თო­ბპ­რო­დუქ­ტებ­ზე აქ­ცი­ზის ოდე­ნო­ბის გაზ­რდა ფა­სე­ბის მო­მა­ტე­ბას გა­მო­იწ­ვევს.

"ენერ­გო­მა­ტა­რებ­ლე­ბი არის ეკო­ნო­მი­კის სა­ბა­ზი­სო ელე­მენ­ტი და შე­სა­ბა­მი­სად, ეს სე­რი­ო­ზუ­ლად და­ა­ტყამს სა­მომ­ხმა­რებ­ლო კა­ლ­ა­თას, რო­მე­ლიც ისე­დაც უკვე ძა­ლი­ან დამ­ძი­მე­ბუ­ლია და ალ­ბათ, სი­ღა­რი­ბის ზღვარს მიღ­მა კი­დევ გარ­კვე­უ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბის ადა­მი­ა­ნებს გა­და­ის­ვრის. მგზავ­რო­ბის სა­ფა­სურ­ზე შე­იძ­ლე­ბა, რა­ღაც სუბ­რის­დი­რე­ბა გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლონ, მაგ­რამ აქ­ცი­ზის ზრდა გა­მო­იწ­ვევს გაძ­ვი­რე­ბას პრაქ­ტი­კუ­ლად ყვე­ლა სეგ­მენტზე, მათ შო­რის, პირ­ვე­ლა­დი მოხ­მა­რე­ბის პრო­დუქ­ტებ­ზე, იმი­ტომ რომ ტრან­სპორ­ტი­რე­ბა დღე­ვან­დელ სამ­ყა­რო­ში ერთ-ერთი სე­რი­ო­ზუ­ლი ელე­მენ­ტია, მი­თუ­მე­ტეს, იაფი პრო­დუქ­ტის შემ­თხვე­ვა­ში. ლო­გის­ტი­კას თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში აქვს ძა­ლი­ან დიდი სეგ­მენ­ტი, შე­სა­ბა­მი­სად, კი ბა­ტო­ნო, სა­ბი­უ­ჯე­ტო პრობ­ლე­მას წყვე­ტენ, მაგ­რამ თუ და­ფიქ­რე­ბუ­ლან, რო­გორ აი­სა­ხე­ბა ეს ყვე­ლა­ფე­რი სა­მომ­ხმა­რებ­ლო კა­ლა­თა­ზე, რო­მე­ლიც ისე­დაც ძა­ლი­ან დამ­ძი­მე­ბუ­ლია, გა­მომ­დი­ნა­რე იქი­დან, რომ ჩვენ ვართ მომ­ხმა­რე­ბე­ლი ქვე­ყა­ნა და სა­მომ­ხმა­რებ­ლო კა­ლა­თის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა დიდ­წი­ლად ყა­ლიბ­დე­ბა დო­ლარ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში და არა ლარ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში და ამას ტრან­სპორ­ტი­რე­ბის კომ­პო­ნენ­ტში კი­დევ უფრო აძ­ვი­რე­ბენ. გათ­ვლე­ბი, ანა­ლი­ტი­კა კეთ­დე­ბა თუ არა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში, ჩემ­თვის აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გა­გე­ბა­რია. ერთი ეკო­ნო­მი­კის ექ­სპერ­ტი გა­მო­ვი­და, გა­აჟ­ღე­რა რა­ღა­ცე­ე­ბი და მთავ­რო­ბამ მა­შინ­ვე აი­ტა­ცა და მე­ო­რე დღეს­ვე და­ი­წყო და­ნერგვა ისე, რომ მსჯე­ლო­ბაც არ ჰქო­ნია, თუ რა რის­კებს უკავ­შირ­დე­ბა ეს ყვე­ლა­ფე­რი. ეს მე­ტყვე­ლებს ერთ რა­მე­ზე, რომ მათ უბ­რა­ლოდ არ ჰქონ­დათ გეგ­მა და "წყალ­წა­ღე­ბუ­ლი ხავსს ეჭი­დე­ბო­დაო" პრინ­ცი­პი­დან ამო­ვიდ­ნენ. შე­იძ­ლე­ბა პი­რი­ქით იყო [და ეკო­ნო­მი­კის ექ­სპერ­ტმა გა­აჟ­ღე­რა მთავ­რო­ბის გეგ­მა], მაგ­რამ წაღ­მა იყო თუ უკუღ­მა, ფაქ­ტია, რომ სპონ­ტა­ნუ­რო­ბა არის წამ­ყვა­ნი. ერთი მხრივ, ეკო­ნო­მი­კა­ში ფული ჩა­ტო­ვო და ამა­ზე ილა­პა­რა­კო ამა­ყი სა­ხით მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დის შე­ღა­ვა­თი­ან რე­ჟიმ­ში გა­დაყ­ვა­ნით და მე­ო­რე ხე­ლით იგი­ვე თან­ხა, თუ მეტი არა, ჯი­ბი­დან ამო­უ­ღო ეკო­ნო­მი­კას - ამას ჰქვია ეკო­ნო­მი­კუ­რი პო­ლი­ტი­კა? მე ვფიქ­რობ, არა", - გა­ნა­ცხა­და გია ხუ­ხაშ­ვილ­მა.