ყვე­ლა ომს მო­აქვს ისე­თი ამ­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­მუ­და­მოდ რჩე­ბა. აგ­ვის­ტოს ომის შემ­დე­გაც მე­ომ­რე­ბი ხში­რად იხ­სე­ნებ­დნენ ჯა­რის­კა­ცის მა­მას, რო­მე­ლიც ბრძო­ლის ველ­ზე თა­ვის შვი­ლებს და­ე­ძებ­და და ამ დროს ხუთი ჯა­რის­კა­ცის სი­ცო­ცხლე გა­და­არ­ჩი­ნა... "კვი­რის პა­ლიტ­რამ" 2012 წელს მი­აკ­ვლია ჩვე­ნი დრო­ის ჯა­რის­კა­ცის მა­მას თა­მაზ მე­თაფ­ლიშ­ვილს. გთა­ვა­ზობთ მის სუ­ლის­შემ­ძვრელ ის­ტო­რი­ას "კვი­რის პა­ლიტ­რის" არ­ქი­ვი­დან:

თა­მაზ მე­თაფ­ლიშ­ვი­ლი:

- შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებ­ში 1996 წლი­დან ვმსა­ხუ­რობ. 2002 წლი­დან სას­წრა­ფო დახ­მა­რე­ბის მძღო­ლად ვმუ­შა­ობ­დი, 2008 წლის აგ­ვის­ტო­ში თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს მე­სა­მე ბრი­გა­დის 33-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნის სას­წრა­ფო დახ­მა­რე­ბის მძღო­ლი ვი­ყა­ვი. ბრი­გა­და მა­შინ ქუ­თა­ის­ში იდგა.

5 აგ­ვის­ტოს საბ­რძო­ლო მზად­ყოფ­ნის შე­სა­ხებ ბრძა­ნე­ბა მი­ვი­ღეთ. მან­ქა­ნებ­ში ჩავ­სხე­დით და ბა­ზის და­ტო­ვე­ბის ნი­შანს და­ვე­ლო­დეთ. ვი­ცო­დით, რომ ცხინ­ვალ­ში მივ­დი­ო­დით. მო­სა­ლოდ­ნელ ომ­ზეც გვქონ­და ლა­პა­რა­კი, თუმ­ცა რას ვი­ფიქ­რებ­დით, ფაქ­ტის წი­ნა­შე თუ დავ­დგე­ბო­დით. ერ­თმა­ნეთს ვე­უბ­ნე­ბო­დით, თუ რამე იქ­ნე­ბა, უკან არა­ვინ და­ვი­ხევ­თო. 6 აგ­ვის­ტოს, დი­ლით, ბრი­გა­დამ ბა­ზის და­ტო­ვე­ბა ეტა­პობ­რი­ვად და­ი­წყო. ეს მთე­ლი დღე გრძელ­დე­ბო­და. გზა­ზე, ზეს­ტა­ფონ­ში, ხალ­ხი ქუ­ჩა­ში იყო გა­მო­სუ­ლი და გა­მარ­ჯვე­ბის შე­ძა­ხი­ლე­ბით გვხვდე­ბო­და. ზოგი სი­გა­რეტს გვაწ­ვდი­და, ზოგი მი­ნე­რა­ლურ წყალს, ყვე­ლას უხა­რო­და. გზა­დაგ­ზა ბი­ჭე­ბი მან­ქა­ნებს აჩე­რებ­დნენ, გად­მო­დი­ოდ­ნენ, გვე­სალ­მე­ბოდ­ნენ, ხე­ლის ჩა­მორ­თმე­ვას და გამ­ხნე­ვე­ბას ცდი­ლობ­დნენ. წინ ერთი მან­ქა­ნა გა­დაგ­ვიდ­გა, იქი­დან ხნი­ე­რი, მთა­სა­ვით კაცი გად­მო­ვი­და, ხე­ლე­ბი გა­შა­ლა, თით­ქოს მთე­ლი სამ­ხედ­რო კო­ლო­ნის გულ­ში ჩაკ­ვრა უნ­დაო და - თქვენ გე­ნაც­ვა­ლეთ, ბი­ჭე­ბოო, და­ი­გუ­გუ­ნა. იმ კა­ცის ხმა ახ­ლაც ჩა­მეს­მის. გორ­ში რომ შე­ვე­დით, ჟრუ­ან­ტელ­მა და­მი­ა­რა - მთე­ლი ქა­ლა­ქი გა­რეთ იყო გა­მო­ფე­ნი­ლი (მე თა­ვად გო­რის რა­ი­ო­ნი­დან ვარ, სო­ფელ ხი­დის­თა­ვი­დან). ჯა­რის და­ნახ­ვა­ზე ხალ­ხი ტი­რო­და. ქა­ლე­ბი ხმა­მაღ­ლა გვლო­ცავ­დნენ და შინ მშვი­დო­ბით დაბ­რუ­ნე­ბას გვი­სურ­ვებ­დნენ, ცრემ­ლმო­რე­უ­ლი კა­ცე­ბი რომ შევ­ნიშ­ნე, თავი ვერც მე შე­ვი­კა­ვე, ჩემს ექიმს რომ გა­დავ­ხე­დე, ცრემ­ლი მა­საც მო­რე­ო­და. ის დღე არა­სო­დეს და­მა­ვი­წყდე­ბა...

ჩემი ორი ვა­ჟიც ჩემ­თან ერ­თად მე­სა­მე ბრი­გა­და­ში მსა­ხუ­რობ­და. ლე­ვა­ნი 31-ე ბა­ტა­ლი­ონ­ში მე­ტყვი­ამფრქვე­ვე იყო, გი­ორ­გი - მო­მა­რა­გე­ბის დარ­გში. გზად ვცდი­ლობ­დი, ლე­ვანს შევ­ხმი­ა­ნე­ბო­დი, სა­ტე­ლე­ფო­ნო კავ­ში­რი ჭირ­და. ბო­ლოს, გორ­ში რომ შე­ვე­დით, რო­გორ­ღაც და­ვუ­კავ­შირ­დი. მი­თხრა, - წინ მი­ვი­წევ­თო...

6 აგ­ვის­ტოს ღამე ცხინ­ვა­ლის მი­სად­გო­მებ­თან, ვაშ­ლის ბა­ღებ­ში გა­ვა­თე­ნეთ. მთე­ლი ღა­მის გან­მავ­ლო­ბა­ში ოსუ­რი მხა­რე ნი­ქოზს, შინ­დისს, ფხვე­ნისს ბომ­ბავ­და. ვა­რი­ა­ნამ­დე ყო­ვე­ლი გოჯი მიწა იბომ­ბე­ბო­და, ცა წით­ლად ვარ­ვა­რებ­და.

გამ­თე­ნი­ი­სას (7 აგ­ვის­ტო) სო­ფელ ქსუ­ის­ში (ოსურ-ქარ­თუ­ლი სო­ფე­ლი) დავ­ბა­ნაკ­დით. ჩვე­ნი ბა­ტა­ლი­ო­ნის დაზ­ვერ­ვის ოცე­უ­ლი და­საზ­ვე­რად წა­ვი­და. მათ ცე­ცხლი გა­უხ­სნეს. ერთი ჩვე­ნი ბიჭი და­ი­ღუ­პა. ეს იყო პირ­ვე­ლი მსხვერ­პლი ამ ომში. ტყვია თავ­ში მოხ­ვედ­რო­და. ჩემი მან­ქა­ნით ჩა­მო­ვიყ­ვა­ნე ტყვი­ა­ვამ­დე. მიც­ვა­ლე­ბუ­ლე­ბი ლა­ზა­რეთ­ში არ გა­დაჰ­ყავ­დათ, გზა­ში­ვე სა­მო­ქა­ლა­ქო სას­წრა­ფო დახ­მა­რე­ბის მან­ქა­ნებ­ში გა­და­ას­ვე­ნებ­დნენ და თბი­ლი­სის­კენ მიჰ­ყავ­დათ. მე­სა­მე ბრი­გა­დის სამ­ხედ­რო ჰოს­პი­ტა­ლი სო­ფელ ტი­რძნი­სის სა­ჯა­რო სკო­ლა­ში იყო გახ­სნი­ლი და დაჭ­რი­ლებს პირ­ვე­ლად სა­მე­დი­ცი­ნო დახ­მა­რე­ბას სწო­რედ იქ უწევ­დნენ. უკან, ქსუ­ის­ში რომ დავ­ბრუნ­დი, ერთ სახ­ლთან ორი დაჭ­რი­ლი პირ­და­პირ მი­წა­ზე ეგდო. ახ­ლოს მი­ვე­დით.

ოსი ცოლ-ქმა­რი აღ­მოჩ­ნდა. ქალი მუ­ცელ­ში იყო დაჭ­რი­ლი. მან­ქა­ნა­ში და­ვაწ­ვი­ნეთ. კაცს ყუმ­ბა­რის ნამ­სხვრე­ვე­ბით მთე­ლი გულ-მკერ­დი გა­დახ­სნი­ლი ჰქონ­და, თუმ­ცა წვე­თი სის­ხლი არ მოს­დი­ო­და (ყუმ­ბა­რის ნამ­სხვრე­ვი იმ­დე­ნად ცხე­ლი იყო, რომ სის­ხლი შე­ა­დე­და). პირ­ვე­ლად მა­შინ ვნა­ხე,

რო­გორ მუ­შა­ობს ცო­ცხლად ადა­მი­ა­ნის გული. კაცს ვეხ­ვე­წე­ბო­დით, - მან­ქა­ნა­ში გა­და­გიყ­ვანთ, სა­კა­ცე­ზე და­წე­ქიო, მაგ­რამ უა­რობ­და, - და­წო­ლა არ მინ­და, დავ­ჯდე­ბიო. ზორ­ბა კაცი იყო. სხვა რა გზა გვქონ­და, დავ­თან­ხმდით. ტყვი­ავ­ში, გზა­ზე, ჯა­რის­კა­ცე­ბი იდ­გნენ და სამ­ხედ­რო სას­წრა­ფო დახ­მა­რე­ბის მან­ქა­ნის გა­მო­ჩე­ნა­ზე ყვი­როდ­ნენ, - დაჭ­რი­ლი თუ მკვდა­რიო. თუ მკვდარს ვე­ტყო­დით, სხვა მი­მარ­თუ­ლე­ბას გვაძ­ლევ­დნენ, დაჭ­რი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში კი ჰოს­პი­ტალ­ში გვგზავ­ნიდ­ნენ და ისევ ხმა­მაღ­ლა ყვი­როდ­ნენ, - დაჭ­რი­ლი­აო. ყვი­რილ­ზე სა­მე­დი­ცი­ნო პერ­სო­ნა­ლი გა­მორ­ბო­და სა­კა­ცით, რო­დე­საც მან­ქა­ნის კა­რე­ბი გა­ვა­ღე და ექთა­ნებ­მა გულ­გა­დახ­სნი­ლი კაცი სკამ­ზე ჩა­მომ­ჯდა­რი და­ი­ნა­ხეს, ერთს გული შე­უ­წუხ­და, გა­ო­ცე­ბუ­ლი ექი­მე­ბი თვა­ლებს არ უჯე­რებ­დნენ და სთხოვ­დნენ სა­კა­ცე­ზე და­წო­ლას. დაჭ­რი­ლი მა­ინც ჯი­უ­ტობ­და, - ჩემი ფე­ხით წა­მო­ვა­ლო. მარ­თლაც თა­ვი­სი ფე­ხით მი­ვი­და სა­ო­პე­რა­ცი­ომ­დე. მერე რა ბედი ეწი­ათ, არ ვიცი.

ქსუ­ის­ში მეტი მსხვერ­პლი არ ყო­ფი­ლა. ჩვე­ნი ბა­ტა­ლი­ო­ნი ცხინ­ვალ­ში არ შე­სუ­ლა, მარ­ჯვე­ნა ფლანგზე იყო გან­ლა­გე­ბუ­ლი, თუმ­ცა ინ­ფორ­მა­ცია მი­ვი­ღეთ, რომ 31-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნი, რო­მელ­შიც ჩემი ლე­ვა­ნი იმ­ყო­ფე­ბო­და, ალ­ყა­ში იყო მოქ­ცე­უ­ლი. ამის გა­გო­ნე­ბა­ზე მუხ­ლე­ბი მო­მეკ­ვე­თა... შემ­დეგ გა­ვარ­კვიე, რომ ლე­ვა­ნის ბა­ტა­ლი­ო­ნი სო­ფელ დმე­ნის­ში იდგა. იქაც თავ­მოყ­რი­ლი იყო ოსუ­რი მხა­რის სამ­ხედ­რო ტექ­ნი­კა. ჩემი ფიქ­რე­ბი სულ იქით იყო მი­მარ­თუ­ლი. ცოტა ხან­ში ალ­ყა­ში მოქ­ცე­ულ ბა­ტა­ლი­ონ­თან კავ­ში­რი სა­ბო­ლო­ოდ გა­წყდა. არ ვი­ცო­დი, სად იყო ჩემი მე­ო­რე ვაჟი, გი­ორ­გი. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით გა­მა­გე­ბი­ნეს, რომ ის ქუ­თა­ის­ში, ნა­წილ­ში და­უბ­რუ­ნე­ბი­ათ - ერთი ოჯა­ხი­დან სამი მა­მა­კა­ცის ომში ყოფ­ნა არ შე­იძ­ლე­ბაო.

8 აგ­ვის­ტოს ჩვენ­მა ბა­ტა­ლი­ონ­მა უკან და­ხე­ვის ბრძა­ნე­ბა მი­ი­ღო. გვი­თხრეს, - რუ­სუ­ლი არ­მი­ის ტან­კე­ბი შე­მო­ვიდ­ნე­ნო. რო­დე­საც ცაზე პირ­ვე­ლად რუ­სუ­ლი თვითმფრი­ნა­ვი და­ვი­ნა­ხე, თა­ვი­დან ჩვე­ნი გვე­გო­ნა და სი­ხა­რუ­ლით ტაში დავ­ცხეთ. პირ­ვე­ლად თვითმფრი­ნავ­მა ოსურ მხა­რე­ზე მთებ­ში ჩა­მო­აგ­დო ბომ­ბი. ვი­ღა­ცამ და­იყ­ვი­რა, - ნამ­დვი­ლად ჩვე­ნე­ბი არი­ა­ნო. მო­უ­ლოდ­ნე­ლად თვითმფრი­ნა­ვი შე­მობ­რუნ­და და ქსუ­ის­ში რაც კი ტექ­ნი­კა გვქონ­და, ერ­თი­ა­ნად ამო­ბუ­გა. 5 ბიჭი დაგ­ვეჭ­რა, მხო­ლოდ ტყვია-წამ­ლით დატ­ვირ­თუ­ლი "კა­მა­ზი" გა­დარ­ჩა. ჩვენ­მა ერ­თმა მძღოლ­მა, ნა­დი­რა­ძემ, - ტყვია-წა­მა­ლი მტერს რა­ტომ უნდა და­ვუ­ტო­ვო­თო... გა­და­ბუ­გულ ქსუ­ის­ში მიბ­რუნ­და, ტყვი­ე­ბის ცე­ცხლში "კა­მა­ზი" თა­ვის მან­ქა­ნას ჩა­ა­ბა და სამ­შვი­დო­ბოს გა­მო­ათ­რია.

ტყვი­ა­ვის­კენ და­ვი­ხი­ეთ. ვერ ვი­გებ­დით, რო­მე­ლი ნა­წი­ლი სად იდგა. ყვი­როდ­ნენ, - რუსი მო­დი­სო. იყო პა­ნი­კა. ჯარი ქა­ო­სუ­რად იხევ­და უკან.

ტყვი­ავ­ში გა­ვი­გე, რომ ჩემი ლე­ვა­ნის ბა­ტა­ლი­ო­ნი სო­ფელ ბრო­წლეთ­ში შე­სუ­ლი­ყო. პირ­ვე­ლად მა­შინ გა­ვი­ღი­მე (ისე­თი მძი­მე სი­ტუ­ა­ცია იყო, სი­ხა­რუ­ლის გა­მო­ხატ­ვა ვერ გავ­ბე­დე). ესე იგი, ჩემი შვი­ლი ცო­ცხა­ლი გა­და­მირ­ჩა-მეთ­ქი, - ამ სი­ტყვებს ხმა­მაღ­ლა ვყვი­რო­დი, ოღონდ გულ­ში.

ცოტა ხან­ში ლე­ვა­ნის ბა­ტა­ლი­ო­ნის ექი­მი ჩემს ექიმს და­უ­კავ­შირ­და - ბევ­რი მყავს და­ხო­ცი­ლი, და­მეხ­მა­რეთ, რამე მიშ­ვე­ლე­თო. სას­წრფოდ ბრო­წლე­თის­კენ გავ­წი­ეთ. გზა­ში ღმერ­თს ვე­მუ­და­რე­ბო­დი, - ნეტა ჩემი შვი­ლი არ იყოს მათ შო­რის-მეთ­ქი, თან მრცხვე­ნო­და, თავს ვკი­ცხავ­დი - და­ნარ­ჩე­ნე­ბიც ხომ ჩვე­ნი შვი­ლე­ბი არი­ან-მეთ­ქი... მაგ­რამ ემო­ცი­ებს ვერ ვე­რე­ო­დი; მე ხომ მამა ვი­ყა­ვი, რო­მელ­საც, შე­საძ­ლოა, რამ­დე­ნი­მე წუ­თის მერე სა­კუ­თა­რი შვი­ლი მკვდა­რი ენა­ხა...

ბრო­წლე­თამ­დე სულ რამ­დე­ნი­მე კი­ლო­მეტ­რი იყო, თუმ­ცა ჩემ­თვის გზა უსაშ­ვე­ლოდ გაგ­რძელ­და. ფიქ­რებ­ში წა­სუ­ლი შვე­ულმფრე­ნის გუ­გუნ­მა გა­მო­მარ­კვია. ძა­ლი­ან ახ­ლოს იყო, რომ იტყვი­ან, "ზედ გვაჯ­და". მე და ჩემი ექი­მი ყო­ველ წუთს სიკ­ვდილს ვე­ლო­დით, მაგ­რამ არ გავ­ჩე­რე­ბულ­ვართ, გზას მა­ინც გან­ვაგ­რძობ­დით, ნა­ხე­ვა­რი გზა ის შვე­ულმფრე­ნი თავს დაგვტრი­ა­ლებ­და, შემ­დეგ გა­დაგ­ვიფ­რი­ნა და წა­ვი­და...

ბრძო­ლის ველი ბრო­წლე­თის მინ­დვ­რე­ბი იყო. რომ მი­ვუ­ახ­ლოვ­დით, სა­ზა­რე­ლი სუ­რა­თი გა­დაგ­ვე­შა­ლა - 7-8 ჯა­რის­კა­ცის ცხე­და­რი მინ­დორ­ში ეყა­რა. ფე­ხე­ბი ჩა­მე­კე­ცა, ჩემს ლე­ვანს ერა­ყი­დან თეთ­რი, ე.წ. უდაბ­ნოს ბა­თინ­კე­ბი ჩა­მო­ვუ­ტა­ნე. ახლა ამ ომში ის ეცვა. იმ წუ­თებ­ში ვცდი­ლობ­დი, თვა­ლი გარ­დაც­ვლილ­თა ფე­ხე­ბის­კენ არ გამ­ქცე­ო­და, რომ თეთ­რი ბა­თინ­კე­ბი არ და­მე­ნა­ხა. ჩემი შვი­ლი იქ არ აღ­მოჩ­ნდა...

ამ­დენ მიც­ვა­ლე­ბულს ჩემი მან­ქა­ნით ვერ წა­მო­ვას­ვე­ნებ­დი. და­სახ­მა­რებ­ლად სა­მო­ქა­ლა­ქო სას­წრა­ფო დახ­მა­რე­ბის მან­ქა­ნე­ბიც მო­ვიდ­ნენ. მათი ექი­მი მომ­ხდა­რის­გან ჯერ კი­დევ გონს ვერ მო­სუ­ლი­ყო და არე­უ­ლი გვიყ­ვე­ბო­და, - 31-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნის ჯა­რის­კაც­თა ერთი ჯგუ­ფი მინ­დორ-მინ­დორ მო­დი­ო­და, უკან იხევ­დნენ. ამა­სო­ბა­ში ცაზე რუ­სუ­ლი თვითმფრი­ნა­ვი გა­მოჩ­ნდა. ჯა­რის­კა­ცებ­მა იქვე მდგარ პა­ტა­რა შე­ნო­ბას შე­ა­ფა­რეს თავი. თვითმფრი­ნავ­მა მი­ზან­ში სწო­რედ ეს ქოხი ამო­ღო - ბომ­ბი პირ­და­პირ სა­ხუ­რა­ვის ცენ­ტრს და­უ­მიზ­ნაო...

გა­ნაგ­რძეთ კი­თხვა