მომ­ღე­რა­ლი ჯაბა ქარ­სე­ლა­ძე უკვე წლე­ბია სა­ზღვარ­გა­რეთ ცხოვ­რობს. სიმ­ღე­რას თავი და­ა­ნე­ბა და მთელ დროს სწავ­ლას უთ­მობს. ახლა პა­რი­ზის პრეს­ტი­ჟულ ბიზ­ნესს­კო­ლა­ში დოქ­ტო­რან­ტუ­რა­ში სწავ­ლობს. ქარ­სე­ლა­ძე თბი­ლის­ში სულ ცოტა ხნის წინ დაბ­რუნ­და.

- ამ­ჟა­მად ვარ პა­რიზ­ში, ვსწავ­ლობ დოქ­ტო­რან­ტუ­რა­ში, დი­სერ­ტა­ცია უნდა და­ვიც­ვა, შე­ვარ­ჩიე თემა "ბიზ­ნეს­გა­რე­მო სა­ქარ­თვე­ლო­ში". ვფიქ­რობ, უფრო ად­ვი­ლად შევ­ძლებ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ინ­ფორ­მა­ცი­ის მო­პო­ვე­ბას ბიზ­ნე­სის გა­რე­მოს შე­სა­ხებ. მგო­ნი, ამ თე­მა­ზე დი­სერ­ტა­ცია არა­ვის და­უც­ვია და სა­ინ­ტე­რე­სო იქ­ნე­ბა. რა­ღაც წლე­ბი, რომ გავა, იმე­დია დავ­ბრუნ­დე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში და აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, გა­დავ­წყვი­ტე ამ თე­მის გა­კე­თე­ბა, კი­დევ უფრო მეტი ინ­ვეს­ტო­რი რომ მო­ვი­ზი­დოთ. ბევ­რმა ინ­ვეს­ტორ­მა არ იცის სა­ქარ­თვე­ლოს შე­სა­ხებ, ჯერ კი­დევ რუ­სე­თის ტე­რი­ტო­რია ვგო­ნი­ვართ. თუ გა­ვიხ­სნებთ ათი წლის წი­ნან­დელ დროს, ბევ­რი ბრენ­დი არ იყო სა­ქარ­თვე­ლო­ში. დღეს კი ბევ­რი მსოფ­ლიო ბრენ­დია შე­მო­სუ­ლი ქვე­ყა­ნა­ში, წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ბიზ­ნეს­გა­რე­მო რომ არ გვქონ­დეს, არ შე­მო­ვი­დო­და ეს ბრენ­დე­ბი. უბ­რა­ლოდ, ვთვლი, რომ და­სახ­ვე­წი და გა­სა­მარ­თია რა­ღა­ცე­ე­ბი და სწო­რედ ჩემს ხედ­ვას და­ვა­მა­ტებ ჩემს სა­დი­სერ­ტა­ციო ნაშ­რომ­ში. თით­ქმის ყვე­ლა სა­ერ­თა­შო­რი­სოდ აღა­რე­ბუ­ლი სას­ტუმ­რო შე­მო­სუ­ლია. ჩემი აზ­რით, რა­ღა­ცე­ე­ბი და­სახ­ვე­წია, რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა უკე­თე­სი გახ­დეს, თუნ­დაც გა­და­სა­ხა­დე­ბის შემ­ცი­რე­ბით და ა.შ. ამა­ვე დროს, ვმუ­შა­ობ წიგნ­ზე, რო­მე­ლიც იქ­ნე­ბა სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო იმ სტუ­დენ­ტე­ბის­თვის, ვინც ფი­ნან­სე­ბით არის და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი.

– ამ კუ­თხით, რას ურ­ჩევ მთავ­რო­ბას?

– ამ ეტაპ­ზე რჩე­ვის მი­ცე­მა რთუ­ლია, რად­გან გარ­და­მა­ვალ პე­რი­ოდ­ში ვართ. რაც ვნა­ხე და მო­მე­წო­ნა, თა­ვი­სუფ­ლად ხდე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცე­ბის შე­მოს­ვლა. ზოგ ქვეყ­ნებ­ში როცა ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის შე­ტა­ნა გინ­და, დიდი გა­და­სა­ხა­დე­ბია და­წე­სე­ბუ­ლი, მა­გა­ლი­თად, ავი­ღოთ აზია, ავ­ტო­მო­ბი­ლი გა­სა­ყი­დად რომ გა­იყ­ვა­ნო, გან­ბა­ჟე­ბის 100 % უნდა გა­და­ი­ხა­დო. ბევ­რი ამ­ბობს ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა რაში გა­მოგ­ვად­გე­ბაო, პირ­ვე­ლი, რაც მო­ვი­ძიე და გა­მე­ხარ­და არის ის, რომ ჩვენ მალე შევ­ძლებთ თა­ვი­სუ­ფალ ვაჭ­რო­ბას ევ­რო­პას­თან. დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, მეტი კომ­პა­ნია შე­მო­ვა. პი­რა­დად ვიც­ნობ ბევრ ადა­მი­ანს, ვი­საც შე­მო­ტა­ნა უნდა რა­ღა­ცის ქვე­ყა­ნა­ში, მაგ­რამ რად­გან არ გვაქვს თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბა, უარს ამ­ბო­ბენ, იმე­დი მაქვს განვვი­თარ­დე­ბით. ევ­რო­კავ­შირ­ში შეს­ვლა ბევ­რს ვი­ზე­ბის გა­მარ­ტვე­ბა ჰგო­ნია, მგო­ნი ეს ყვე­ლა­ზე უმ­ნიშ­ვნე­ლოა. კო­დექ­სებ­ში და სა­მარ­თალ­ში ვერ ვერ­კვე­ვი, მაგ­რამ ჩვენ მათ შო­რის მეც, თუ არ ვის­წავ­ლე სხვა ადა­მი­ა­ნის პა­ტი­ვის­ცე­მა თა­ვი­სი რწმე­ნის და სხვა რა­მის მი­უ­ხე­და­ვად, პა­ტი­ვი თუ არ ვე­ცით და გავ­რი­ყეთ, რა ევ­რო­კავ­შირ­ზეა სა­უ­ბა­რი? ჩვენ­თან სამ­წუ­ხა­როდ ცუდი ტენ­დენ­ცი­აა, ხალ­ხი ორ­ნა­წი­ლად არის გა­ყო­ფი­ლი და ხო­ცა­ვენ ერ­თმა­ნეთს. ევ­რო­პა­ში 5 პარ­ტი­აა, მაგ­რამ არა­ვინ არ ჭამს ერ­თმა­ნეთს. თუ არ მი­ვუ­ჩი­ნეთ პო­ლი­ტი­კას თა­ვი­სი, კულ­ტუ­რას თა­ვი­სი ად­გი­ლი, ისე ევ­რო­კავ­შირ­ში შეს­ვლას აზრი არ აქვს. ძა­ლი­ან მინ­და ვი­ხი­ლო ჩემი ქვე­ყა­ნა ევ­რო­კავ­შირ­ში, მაგ­რამ მარ­თლა ბევ­რი გა­მოც­და გვაქვს ჩა­სა­ბა­რე­ბე­ლი, ევ­რო­კავ­შირ­ში შეს­ვლა არა­ფერს მოგ­ვცემს. არ მგო­ნია, ასე მარ­ტი­ვი იყოს. ბევ­რი რა­ღაც გვაქვს თუნ­დაც ბიზ­ნე­სის მხრივ და­სა­ლა­გე­ბე­ლი. ევ­როკვშირ­ში ყოფ­ნა პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბაა და ბევრ რა­ღა­ცა­ზე უნდა და­ფიქ­რდეს ადა­მი­ა­ნი. ჩა­ვი­ხე­დე ფრან­გულ პო­ლი­ტი­კა­ში და სა­ინ­ტე­რე­სოა, პა­რა­ლე­ლებს რომ ვავ­ლებ, ვხვდე­ბი, რა ჯან­სა­ღია იქა­უ­რი პო­ლი­ტი­კა, კი ბა­ტო­ნო, უნდა იყოს პო­ზი­ცია და ოპო­ზი­ცია, მაგ­რამ ადა­მი­ა­ნებ­მა ერ­თმა­ნე­თი არ უნდა ჩა­დონ მი­წა­ში. პა­რიზ­ში ცხოვ­რე­ბით ვრწმუნ­დე­ბი, რომ ადა­მი­ა­ნო­ბის ფასი არა­ფე­რი არ არის. სხვა­დას­ხვა სო­ცი­ა­ლუ­რი ფე­ნის მე­გო­ბა­რი მყავს, მე პრო­ფე­სი­ით ფი­ნან­სის­ტი ვარ, წიგნს რომ გა­დაშ­ლი, წე­რია რომ ფული არის მეფე, მაგ­რამ ასე არ არის. მყავს ძა­ლი­ან მდი­და­რი მე­გობ­რე­ბი, მაგ­რამ არ არი­ან ბედ­ნი­ე­რე­ბი. ფული სა­ჭი­როა არ­სე­ბო­ბის­თვის, მაგ­რამ თუ ადა­მი­ა­ნუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი არ გაქვს, აზრი არ აქვს ამას. თბი­ლის­ში სხვა­ნა­ი­რად ვუ­ყუ­რებ­დი ყვე­ლა­ფერს, მაგ­რამ რაც სა­ქარ­თვე­ლო­დან წა­ვე­დი, სხვა­ნა­ი­რად ვუ­ყუ­რებ.

– ბედ­ნი­ე­რი ხარ?

– კი, მარ­ტო იმი­ტომ, რომ ვარ ჯან­მრთე­ლი. როცა ქუ­ჩა­ში ვხე­დავ ინ­ვა­ლი­დებს, მად­ლო­ბას ვე­უბ­ნე­ბი ღმერ­თს, ხომ შე­იძ­ლე­ბა მეც ისე­თი დავ­ბა­დე­ბუ­ლი­ყა­ვი? ვთვლი, რომ ბედ­ნი­ე­რი ადა­მი­ა­ნი ვარ, რად­გან ჯან­მრთე­ლი ვარ. რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა ბო­ლომ­დე ბედ­ნი­ე­რი იყოს ადა­მი­ა­ნი? არა­ნა­ი­რი სურ­ვი­ლი და ოც­ნე­ბა არ ექ­ნე­ბა. რთუ­ლია მო­წყდე ყო­ველ­დღი­ურ ცხოვ­რე­ბას და წახ­ვი­დე აქე­დან მარ­ტო, მაგ­რამ ეს გაძ­ლი­ე­რებს შემ­დეგ. ამ­ბო­ბენ უცხო­ეთ­ში წა­სუ­ლე­ბი ჟმოტ­დე­ბი­ა­ნო, უბ­რა­ლოდ ფუ­ლის ფასს ვსწავ­ლობთ. ადრე შე­მეძ­ლო 300 ევრო მი­მე­ცა ფეხ­საც­მელ­ში, დღეს ამას არ გა­ვა­კე­თებ, ადრე შე­იძ­ლე­ბა მე­გო­ნა, რომ არ­მა­ნი ან სხვა ბრენ­დი უნდა გცმო­და, მაგ­რამ ახლა ასე არ ვფიქ­რობ. თა­ვად ვქმნი მო­დას, არ ვი­ცო­დი არც საჭ­მლის გა­კე­თე­ბა, არც და­ლა­გე­ბა, აბა­ზა­ნის გა­ხეხ­ვა, სამ­ზა­რე­უ­ლოს და­ლა­გე­ბა, უკვე ყვე­ლა­ფე­რი ვის­წავ­ლე. შო­რი­დან ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გად ჩანს, მაგ­რამ ბევ­რი სტრე­სი მაქვს გა­მოვ­ლი­ლი, თან პა­რი­ზიც სტრე­სუ­ლი ქა­ლა­ქია. თუნ­დაც იმი­ტომ, რომ პი­რა­დი არ მაქვს აწყო­ბი­ლი. სე­რი­ო­ზუ­ლი პარტნი­ო­რის ყოლა სამ­სა­ხუ­რის ტოლ­ფა­სია, თან კა­რი­ე­რის­ტი ვარ და ვერ ვუ­თავ­სებ ერ­თმა­ნეთს. ევ­რო­პა­ში რთუ­ლია მე­გობ­რის პოვ­ნაც კი. ალ­ბათ, ცხოვ­რე­ბამ მო­ი­ტა­ნა, აღარ გენ­დო­ბი­ან. მით უმე­ტეს, რომ გა­ი­გე­ბენ ქარ­თვე­ლი ხარ. ჩე­ხეთ­ში ერთი წელი ვე­ლო­დი სა­ბუ­თებს. არც არა­ლე­გა­ლი ვი­ყა­ვი, არც ლე­გა­ლი და სა­ბუ­თებს არ მაძ­ლევ­დნენ. პირ­და­პირ მი­თხრეს, სხვა ერის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი რომ იყოთ მაქ­სი­მუმ ორ თვე­ში მოგ­ცემ­დით სა­ბუ­თებ­სო, მერე მივ­წე­რე გი­ჩივ­ლებ-თქო და გავ­ხდი რე­ზი­დენ­ტი.

– ვინ აფი­ნან­სებს შენს ცხოვ­რე­ბას ევ­რო­პა­ში?

– ძა­ლი­ან ძვი­რა­დღი­რე­ბულ სას­წავ­ლე­ბელ­ში ვსწავ­ლობ. ამე­რი­კა მა­ფი­ნან­სებს. ყვე­ლა­ზე პა­ტა­რა ვარ, მაგ­რამ ყვე­ლა მიც­ნობს, რად­გან ბევრ კი­თხვას ვსვამ. უამ­რა­ვი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნი სწავ­ლობს ჩემ­თან, კერ­ძო და და­ხუ­რუ­ლი ბიზ­ნეს სკო­ლაა. 4 წლის წინ გავ­გზავ­ნე სა­ბუ­თე­ბი, მაგ­რამ ასა­კის გამო არ და­მა­ფი­ნან­სეს და მე­ო­რედ როცა გავ­გზავ­ნე, და­მა­ფი­ნან­სეს. ამი­ტო­მაც დავ­თან­ხმდი დოქ­ტო­რან­ტუ­რა­ში სწავ­ლას.

– პო­ლი­ტი­კა­ში მოს­ვლას ხომ არ აპი­რებ?

– არ მინ­და პო­ლი­ტი­კა­ში მოს­ვლა, მაგ­რამ აუ­ცი­ლებ­ლად გა­ვა­კე­თებ­დი სა­კონ­სულ­ტა­ციო ცენ­ტრს, ერთი წლის წინ არა­სამ­თავ­რო­ბო გა­ვა­კე­თე. "დაც­ვა და ზრუნ­ვა" ასე ჰქვია ჩემს არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას. სო­ცი­ა­ლურ პრო­ექ­ტებ­ზე მინ­და მუ­შა­ო­ბა. ჯერ არა­ფერს ვა­კე­თებთ, მაგ­რამ ყო­ველ­თვის შე­იძ­ლე­ბა კარ­გი მიზ­ნე­ბის­თვის გა­მო­ყე­ნე­ბა. შე­იძ­ლე­ბა ვი­ღა­ცას გა­ე­ცი­ნოს, მაგ­რამ 21-ე სა­უ­კუ­ნე­ში პრე­ზერ­ვა­ტივ­ში ფულს არ უნდა იხ­დი­დეს ახალ­გაზ­რდა, არ ხდე­ბა უსაფრ­თხო სექ­სის პრო­პა­გან­და, არ არის აღ­წე­რი­ლი ზუს­ტად რამ­დე­ნია შიდსით ან ცე ჰე­პა­ტი­ტით და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი სა­ქარ­თვე­ლო­ში. ბევ­რმა არ იცის, რო­გორ უნდა და­ა­ვად­დე ამით, არ არი­ან ქარ­თვე­ლე­ბი ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლი ამ მხრივ. ჩე­ხეთ­შიც ცოტა ხნის წინ გა­იხ­სნა ცენ­ტრი, სა­დაც ხდე­ბა ინ­ფორ­მი­რე­ბა უსაფრ­თხო სექსზე. მსგავს რა­მეს დიდი სი­ა­მოვ­ნე­ბით გა­ვა­კე­თებ­დი.

– ბი­ნის ქი­რას ვინ გიხ­დის?

– ბი­ნის ნა­წილს სა­ხელ­მწი­ფო მი­ფი­ნან­სებს. რად­გან ჩე­ხე­თის რე­ზი­დენ­ტი ვარ, ვმუ­შა­ობ ნა­ხე­ვარ გა­ნაკ­ვეთ­ზე. ჩვენ­თან იყო ასე­თი ტენ­დენ­ცია, თუ უცხო­ე­ლი იყა­ვი, მეტი პრი­ო­რი­ტე­ტი გე­ნი­ჭე­ბო­და, ჩვენ კი მათ­თვის მე­სა­მე ქვე­ყა­ნა ვართ. რო­გორც ქვე­ყა­ნამ, პირ­ველ რიგ­ში, შენი ქვეყ­ნის მო­ქა­ლა­ქე­ზე უნდა გა­ა­კე­თო აქ­ცენ­ტი.

– დაბ­რუ­ნე­ბას რო­დის აპი­რებ სა­ქარ­თვე­ლო­ში?

– ყვე­ლას თა­ვი­სი ქვე­ყა­ნა აქვს. უცხო­ეთ­ში ვე­რად­როს ვიქ­ნე­ბით ისე, რო­გორც ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში. მაგ­რამ თუ გა­ვი­და წლე­ბი და ვერ და­ვი­ნა­ხე ბევრ რა­მე­ში ცვლი­ლე­ბა, ვერ დავ­ბრუნ­დე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში.

თა­მარ ბო­ჭო­რიშ­ვი­ლი